नल दमयन्तीया बाखं व हलिमाली ब्वज्या

नल दमयन्तीया बाखं व हलिमाली ब्वज्या

रत्नप्रसाद अनामनि श्रेष्ठ
स्राेत – विजयलाल डंगाेल

       नल राजा व दमयन्ती रानीया बाखं महाभारत ग्रन्थय् तःधंगु थाय् दु । वास्तवय् थ्व बाख पाँच पाण्डवपिनिगु पासा व्हाय्गुली बुना बनवास वंबलय् छम्ह ऋषि थाय् बास च्वं वनी । इपि बासं च्वथाय् ऋषि न्यंकुगु बाखं खः थ्व ।

निषेध देया राजा नल खः । नल राजा वीरसेनया काय् खः । नलराजा बडो पराक्रमी व बल्लाः । थीथी सशस्त्र विद्या तथा घोडचढी यक्व निपूर्ण खः । दमयन्ती विदर्भ (पूर्वी महाराष्ट्र) देय्या राजकुमारी खः । व राजकुमारी एकदम बांलाः साथै गुणवान व सुसिल नं खः । नल राजा राजकुमारीया सुन्दरताया बयान न्यनाः यक्व हे मोहित जुइ । मन मनं एकतर्फी यय्का च्वनी । तर नल राजाया छगू बांमलाःगु बानी दु व ख जू म्हितेगु ।

         छन्हु नल राजां थःगु महलया क्यवय् च्वंगु पुखुली हँय्त खन । व राजा तत्काल बना छम्ह हँय्यात ज्वन । अन लिपा हसं मनूया सः पिकाना: नवात “छिं जितः त्वःतादिसँ जि दमयन्ती रानीयात छगु बारे दक्व खँ धाय् उकी याना रानीं छितः यकी व इहिपा याइ ।” व खँ न्यनाः राजा नल खुशी जुया हँय्यात बडो प्रेम पूर्वक सम्मान याना थःगु पञ्जां त्वःता बिल । हँय् ब्वयाः विदर्भ देसय् वन । दमयन्ती थःगु केवय् एक्कासी हँय् खंबलय् ज्वनेत कुतः याना च्वंबलय् हसं मनूया सलं न्ववात “हे दमयन्ती निषध देसय् छम्ह नल राजा दु । वय्कः द्यःया वैद्य अश्विनी कुमार थें बांलाःम्ह व यौवनं भरिपूर्ण जू । मनुखय् वय्कः थें सुं नं लिपा मदु । वय्कः मानो कामदेव समान खः । छिकपिनि इहिपा जूसा निम्हं सफल जुइ । गथेकि मिस्तय् रत्न छि खःसा मिजंपिनि आभूषण नल खः । छिकपिं निम्ह जोडी संसारय् सुन्दर, उत्तम व सफल जुइ ।

दमयन्तीं हानं हँय्यात आग्रह यात “हे प्रिय हँय् छं थथे हे नल राजायात नं धयाबिउ ।” हँय् हानं निषेध देसय् वनाः दक्व खं धाल ।

कन्हय् खुन्हु इन्द्रजात्राया न्हि भगवती देगलय् निम्ह धलवतया हँय् तयाः थीथी किसिमया पच्चीस स्वयां अप्वः गेडागुडी नारां द्यःया देगलय् थें प्रदर्शन याइ । थन उग्रचण्डी नाला भगवतीलगायत दमयन्ती रानीया रुपं स्वइ । न्ह्यखुन्हुया हँय्यात नर राजां त्वःते धुंकाः लिपा हँय् जोडी कन्हय्खुन्हु दमयन्ती रानी स्वरुप भगवतीयात नर राजाया खबर विइगु धकाः थुकिं स्पष्ट याइ ।

 थथे यानाः उग्रचण्डी भगवतीया पंच बलीया रुपं बली बिइम्ह हे नर राजाया दूत जुया वइवलय् स-सम्मान प्रर्दशन याःगु खनेदु । प्रर्दशन खुन्हु न्ह्यखुन्हुया थें बहनी युवा युवतीपिं हासखेल यानाः घःचाल्वहं म्हिताः यक्व न्ह्यइपुकी । झण्डै १२ बजे बहनी पूजा यानाः प्रसादया रुपय् वहे गेडागुडी व फलफूल दक्व भक्तजनपिन्त इनी ।

वास्तवय् नल व दमयन्तिया थ्व प्रेम पाँच पाण्डवपि वनवास वंबलय् बृहदश्य ऋषिं न्यकूगु खः । उकिं यानाः नाला उग्रचण्डी भगवती, नारां द्यःया देगलय् थुपिं निम्हेसिगु नापं नेपालय् छगू जक युधिष्ठीरया मूर्ति व देगः नं दु । थुकीं थ्व खँ स्पष्ट जुइ कि पाँच पाण्डव वनवास वंबलय् नाला क्षेत्र नं वःगू प्रमाणित जुइ । अथेहे याना मेगु खँ नं छु स्पष्ट जुइ कि नाला क्षेत्रय् यक्व हे प्रख्यात ऋषि मुनिपिनिगु तपोभूमि जूगु खः । ऋषि बृहदश्य, ऋषि च्यवन ऋषि बाल्मीकी थें ज्या:पिनिगु बाखं छुं छुं नं रुपं थनया किम्वदन्तीपि नाप स्वानाच्वंगु दु । अले व ऋषिपं शिलाया मूर्ति, इपिं तपस्या याःगु गुफा, स्नान याःगु कुण्ड वा पुखू अझ नं झीस खंकेफइ ।