जाः(Gender)

जाः (gender)

बा जाः(Masculine Gender )  मां जाः(Feminine Gender )

‘बा’ जातं ‘मां’जातय्‌ यंकेगु स्वपु  लँपु दु ।

१, खँग्वः हिलाः, २. न्ह्योने  ‘बा’ व ‘मां’ तयाः,३. हिउने ‘नी’ तयाः

१, खँग्वः हिलाः

बाजा:	माजाः	बाजा:	माजाः
भाजु	मय्जु	ज्याथ	जिथि
मिजं	मिसा	सँय	समि
पकु	पकुनि	बागः	भुतु
नायाे	नकिं	यार्पा	यालिं
आजा	अजि	कलाः	भाःत
वेँ	ऊई	ज्यापु	कछिं
खुँ	खुनि	ल्याय्म	ल्यासे
लाखय्	लसिं	प्व:	प्वरिं
गलःरा	गलःरि	ब्वा	मां
च्य:	भ्वातिं	अबु	मां
छ्वा	छ्वाःरि	थका:	थकिं
छ्वाः	छुकिं	पाजु	माले
बाःजु	माजु	दाजु	पीभत
कां	कनि	दाजु	तताःजु
ब्वाःजु	माःजु	नाय्	नइँ
ग्वाज्य:	गबलिं	दुगु	च्वलय्
दोहों	सा	व्हाज्य:	हबलिं
च्वाकबा:	च्वाकिं	ग्वंग:	माखा
बौरि	माउरि	ख्वाँय्	खुसिं

२. खँग्व:या न्ह्योने ‘बा’ व ‘मां ‘ तया:

बाजा:	माजाः	बाजा:	माजाः
बाकिसि	माकिसि	बाधुँ	माधुँ
बाचखुं	माचखुं	बाक्व	माक्व
बाखिचा	माखिचा	बाहँय्	माहँय्
बासल	मासल	बाखराः	माखराः

(झंग व प्यपांचू पसुयात धाइगु खँग्वलय्  ‘बा’ व ‘मा’ तयाः जात हिले दु। ‘सा व मे’ निगू खँग्वलय्‌ जक ‘थु’  व ‘मा’ न्ह्याेने च्वनि।)

गथे – थुसा मासा, थुमे मामे

३. “नी” लिउने तयाः

बाजा:	माजाः	बाजा:	माजाः
आवाः	आवाःनी	कःमि	कमिःनी
स्यस्यः	स्यस्यःनी	यमि	यमिनी
पसल्या	पसल्यानी	बरे	बरेनी
कसाः	कसाःनी	साय्मि	साय्मिनी
उराय्‌	उराय्नी	ज्यापु	ज्यापुनी

मनूतय् लजगाः व जातियात धाइगु खँग्वलय् ‘नी’ लिउने तयाः माजाः जुइ ।