स्राेत-फणीन्द्र कायस्थ,
नेवार जातिकाे चिनारी
ज्ञां धुकू (सामान्य ज्ञान)
१) महाद्य: या
- मेगु नां :- शिव शंकर
- मन्त्र :- ॐ नमः शिवाय। , शिव शिव
२) नेपालय् दकले पुलांगु शिवलिङ्ग मूर्ति:-
- पशुपतिनाथ।
३) दकले न्हापां लिच्छविकालय् प्यपाख्वा: दुम्ह पशुपतिया शिवलिङ्ग स्थापना या:म्ह जुजु:-
- लिच्छवि वंशया न्हापांम्ह जुजु निमिष्ठांका वर्मा ।
४) थौंकन्हे पशुपति महादेवया देग: दुने च्वंगु प्यपाख्वा: दुगु शिवलिङ्गया मूर्ति स्थापना याम्ह :-
- जुजु धर्म मल्लया राज्यकालय् महामन्त्री जयसिंह रामबर्द्धनं ने.स. ५१५ रिखे स्थापना याःगु
५) यलय् किरातकालीन प्यंगू शिवलिङ्गया नां :-
- १.नलिबुं महादेव
- २.बलिबुं महादेव
- ३.सुलिबुं महादेव
- ४.कुलिब महादेव
६) पञ्चमुखि शिवलिङ्गया नां :-
- १.ईशान
- २.अघोर
- ३.वामदेव
- ४.तत्पुरूष
- ५.सद्योजात ।
७) महादेवया च्यागू रूपया ना :-
- १.सर्व
- २.भव
- ३.रूद्र
- ४.उग्र
- ५.भीम
- ६.पशुपति
- ७.ईशान
- ८.महादेव ।
८) शिव अष्टांग योगया नां :-
- १.यम
- २.नियम
- ३.आसन
- ४.प्राणायाम
- ५.प्रत्याहार
- ६.धारणा
- ७.ध्यान
- ८.समाधि
९) अष्ट वैतराग नामनं प्रशिद्ध च्यागू शिवलिङ्गया नां :-
- १.मणि लिङ्गेश्वर
- २.फणीकेश्वर
- ३.विक्रमेश्वर
- ४.गन्धेश्वर
- ५.कुम्मेश्वर
- ६.कालेश्वर
- ७.गोकर्णेश्वर
- ८.गर्तेश्वर ।
१०) झिंछम्ह अर्थात एकादश महादेवया नां :-
- १.अर्जकपाद
- २.एकपाद
- ३.अहिर्बुध्न्य
- ४.विरूपाक्ष
- ५.रेवत
- ६.हर
- ७.बहुरूप
- ८.यम्वक
- ९.सुरेश्वर
- १.जयन्त
- ११.अपराजित
११) नेपालमण्डलया दुनेलागु ६४ गु शिवलिङ्ग :-
- १.श्री कुशेश्वर महादेव ——रामेछाप ,दुम्जा
- २.श्री भीमेश्वर महादेव —–दोलखा
- ३.श्री काफेश्वर महादेव—–सिन्धुली ,बाह्रबिसे
- ४.श्री कश्यपेश्वर महादेव—–काभ्रे, पाँचखाल
- ५.श्री फटिकेश्वर महादेव—–धुलिखेल
- ६.श्री चण्डेश्वर महादेव—–बनेपा
- ७.श्री धनेश्वर महादेव—–बनेपा
- ८.श्री विकटेश्वर महादेव—–सांगा
- ९.श्री इन्द्रेश्वर महादेव—–पनौती
- १०.श्री भालेश्वर महादेव—–विहेवरा
- ११.श्री गुप्तेश्वर महादेव—–ललितपुर ,भालेश्वर
- १२.श्री तीलेश्वर महादेव—–लेले
- १३.श्री चंपेश्वर महादेव—–लेले
- १४.श्री रामेश्वर महादेव—–टीकाभैरब
- १५.श्री कालेश्वर महादेव—–तुंगगाउँ ,लेले
- १६.श्री नटारंभेश्वर महादेव—–मकवानपुर,महादेवटार
- १७.श्री उदारकेश्वर महादेव—–काठमाडौँ ,फ़र्पिङ्ग
- १८.श्री गोपालेश्वर महादेव—–फ़र्पिङ्ग
- १९.श्री चंपेश्वर महादेव—–मकवानपुर ,चित्लाङ्ग
- २०.श्री उन्मत्तेश्वर महादेव—–मकवानपुर ,टिस्तुङ्ग
- २१.श्री नन्दिकेश्वर महादेव—–मकवानपुर ,टिस्तुङ्ग
- २२.श्री गोखुलेश्वर महादेव—–मकवानपुर ,टिस्तुङ्ग
- २३.श्री पाण्डुकेश्वर महादेव—–मकवानपुर ,टिस्तुङ्ग,पालुङ्ग
- २४.श्री कूटेश्वर महादेव—–मकवानपुर ,चिसापानी खर्क
- २५.श्री अशितेश्वर महादेव—–मकवानपुर ,चिसापानी , ब्यासी
- २६.श्री भैरवेश्वर महादेव—–नुवाकोट ,देवीघाट
- २७.श्री ब्रम्हेश्वर महादेव—–धदिङ्ग ,कविलास
- २८.श्री स्कन्देश्वर महादेव—–नुवाकोट ,सलागु
- २९.श्री शतरुद्रेश्वर महादेव—–काठमाडौँ ,शिवपुरी
- ३०.श्री काकेश्वर महादेव—–काठमाडौँ ,गागलफेदी
- ३१.श्री मणिचूडेश्वर महादेव—–साँखु ,मणिचूडडाँडा
- ३२.श्री जोगेश्वर महादेव—–साँखु ,गुबाल
- ३३.श्री नारायणेश्वर महादेव—–साँखु ,लब्सीगाउँ
- ३४.श्री जोतिलिंगेश्वर महादेव—–साँखु ,लब्सीगाउँ
- ३५.श्री रत्नचूडेश्वर महादेव—–महादेव पोखरी ,नाला
- ३६.श्री बागीश्वर महादेव—–बागेश्वर ,भक्तपुर
- ३७.श्री कीलेश्वर महादेव—–बागेश्वर ,चाँगु
- ३८.श्री बाल्मीश्वर महादेव—–बागेश्वर ,हनुमानघाट
- ३९.श्री मंगलेश्वर महादेव—–बागेश्वर ,हनुमानघाट
- ४०. श्री विमलेश्वर महादेव—–बागेश्वर ,सिपाडोल
- ४१.श्री अनन्तलिंगेश्वर महादेव —–बागेश्वर ,गुण्डु
- ४२.श्री विश्वरूपेश्वर महादेव—–तासिगल ,ललितपुर
- ४३.श्री सोमलिंगेश्वर महादेव —–तासिगल ,लुभु
- ४४.श्री गोभराटेश्वर महादेव—– तासिगल ,लुभु
- ४५.श्री भृंगेश्वर महादेव—–तासिगल ,सुनाकोठी
- ४६.श्री त्रिलिंगेश्वर महादेव—–तासिगल ,बहालुखा
- ४७.श्री कृपितेश्वर महादेव—–तासिगल ,मंगलबजार
- ४८.श्री सर्ब्बेश्वर महादेव —–तासिगल ,कुम्भेश्वर ,ललितपुर
- ४९.श्री गोलोकेश्वर महादेव —-नैकाप ,काठमाडौँ
- ५०.श्री चंडन भरोटेश्वर महादेव —-नैकाप ,मातातीर्थ
- ५१.श्री यक्षेश्वर महादेव —–नैकाप ,इचंगु
- ५२.श्री चण्डिकेश्वर महादेव —-टोखा
- ५३.श्री धम्मेंश्वर महादेव—-चपली
- ५४.श्री गोकर्णेश्वर महादेव—–गोकर्ण
- ५५.श्री कोटिलिंगेश्वर महादेव—–ललितपुर ,शंखमुल
- ५६.श्री वाणेश्वर महादेव—–काठमाडौँ ,वाणेश्वर
- ५७.श्री ज्ञानेश्वर महादेव—–काठमाडौँ ,ज्ञानेश्वर
- ५८.श्री पव्ब॑तेश्वर महादेव —–ग्वल
- ५९.श्री जलेश्वर महादेव—–गुह्येश्वरीघाट
- ६०.श्री गुह्येश्वर महादेव—–गुह्येश्वरी
- ६१.श्री किराटेश्वर महादेव—–पशुपति ,मृगस्थली
- ६२.श्री भस्मेश्वर महादेव—–पशुपति ,ग्वल
- ६३.श्री भुवनेश्वर महादेव—–पशुपति ,ग्वल
- ६४.श्री रूद्रगारेश्वर महादे—–पशुपति ,ग्वलम
सिलाचह्रे
डा.चुन्दा वज्राचार्य
नेवा:तय्सं हनावया च्वंगु नख:चख: मध्येय् छुं छुं नख:चख: बहनिइ वा सन्ध्याका:इलय् द्य:द्य:पिन्त पुजा यानाः नख: हनेगु याना वयाच्वंगु दु । गथे पाहाँच:ह्रे हनीबलय् सन्ध्याका:इलय् वा बहनीतिनि लुकुमाद्यः पुजा यानाः भ्वय् नयेगु याइगु खः। चथा: हनीबलय् नं आकाशय् चन्द्रमा लुइधुंका: चन्द्रमा पुजा याना: नखः हनेगु याइगु ख: । अथे तुँ लक्ष्मीपुजा व म्हपुजा नं बहनी हे जक यायेगु चलन दु । थथे बहनीया महत्व दुगु नख:चख: मध्यय् सिलाचह्रे नं छगु खः ।
सिल्ला कृष्ण चतुर्दशीकुन्हुया दिंयात सिलाच:ह्रे कथं हनेगु चलन दु । सिलाचह्रेयात शिबरात्री, महाशिबरात्री धका: नं धायेगु या: । थ्वकुन्हु विशेष याना: महाद्य:पुजा याना:, महाद्यःया नामय् अबुसं च्वनाः हनीगु खः । सिल्ला कृष्ण चतुर्दशी अर्थात् फाल्गुण कृष्णा चतर्दशीकुन्हु महाद्यःया उत्पति जूगु दिं धकाः नं धायेगु याः । अथे तुं थ्वकुन्हु मनूया आत्मा मोक्ष जुइगु वा भिंगु मन जुइगु दि धकाः नं धायेगु याः। थ्वया बारे छपु परम्परागत चिबाखं नं दु ।
परम्परागत चिबाखं
छन्हु छम्ह शिकारी न्हिछितक्क जंगलय् चाःचाः हिलं नं छम्ह हे शिकार याये मखं । सन्ध्याकाःइलय् वयाः छथाय् बेलपत्रमाया क्वय् वयाः झाःसु लन । उगु बेलपत्रमाया क्वसं लः मुनाच्यंगु छगू थाय् नं दुगु जुयाच्वन । उगु लः दुगु थासय् हे बेलपत्रया हलं त्वपुयाच्यंगु छगः महाद्यःया मूिर्ति दुगु जुयाच्चन । शिकार याये मखंम्ह शिकारी बेलपत्रमाया क्वय् झासु ललं छपाः छपाः बेलपत्रया हः थ्वयाः कुतुका च्वंगु जुयाच्वन । उगु कुतुवःगु बेलपत्रया हः महाद्यःया प्रतिमाय् लानाच्वंगु जुयाच्वन । अज्याःगु इलय् छम्ह मिसाम्ह चल्ला लः त्वःने धकाः उगु थासय् वःबलय् शिकारीं स्यायेत्यन । थःत स्याये त्यंगु खनाः मिसाम्ह चल्लां जितः आः स्याये मतेनि, जिमि मचातय्त छक्वः नसा नकाः लिहां वये अले जक शिकार या धकाः घाल । थ्व खँ न्यनाः शिकारी मिसाम्ह चल्लायात त्वःता व्छत ।
अनं लिपा नं उगु थासय् आपालं पशुपंक्षित वल । दक्वसिनं छगू छगू त्वहः तल वन । दक्वसितं नं शिकारी त्वःता व्छल । लिपा मिसाम्ह चल्लानिसँ दक्व झंग: पंक्षितय् थ:थ:गु ज्या सिधयेकाः शिकारीयाथाय् थःत शिकार या धका: बचं पुरा याः वल । तर शिकारीया धाःसा सुं नं पशुपंक्षियात शिकार याये मास्ति मवल। उलि जक मखु हिंसा हे याये मास्ति मवल । थथे जूगुया मू हुनि थ्व दिं धयागु फाल्गुण सिल्ला चतुर्दशीकुन्हु जुगु जुयाच्चन नापं शिकारीं बेलपत्रया हः कुतुकुगु महादाःया प्रतिमाय् लानाच्चन । थुकथं थ्व दिनय् महाद्यःयात पूजायात धायेवं हिंसक मन हे नं अहिंसा जुइगु वा भिंगु मन जुइगु जुयाच्वन । अथे मन भिनावःगु जूगुलिं महाद्यःया दूत वयाः शिकारीयात शिवलोकय् यंकाः हिंसकपाखें मोक्ष प्राप्त याकल ।
अथे मोक्ष प्राप्त जुइगु जुगुलिं हे थ्वकुन्हु मनूतयसं महाद्यःयात पुजा यानाः महाद्यःया नामय् सुचिनिचि यानाः, म्वः न्हुया, नीगु वसः पुनाः अवसं च्वनाः, मृत्यु लिपा हानं छुं हे जन्म काय्म्वाःलेमा शिवलोकय् वने खनेमा धकाः विश्वास याइगु खः। महाद्यः धयाम्ह है शक्ति खः। शिव धयाम्ह हे पशुपति खः । भाजु सत्यमोहन जोगीजुया धापू कथं पशुपति या अर्थ है “आत्मायात मोक्ष बीम्ह मोक्षदायक“ खः ।(नेपाली चाडपर्व २०३९ः ५८ )
सिलाचःह्रे छाय् याइगु धयागु खँ स्व.पुण्यरत्न बज्राचार्य धापू थुकथं खनेदु । फाल्गुण महिना शिशिर ऋतुयागु निला मध्यय् लिपायागु लाय् ला: । थ्व लाय् माघ महिनाबलय् महाद्य:यागु रुद्रतत्व अर्थात जगतयात कल्याण याइगु तत्वं यानाः गना वनाच्यंगुलिं चुलि जायेकेगु याइ । उकथं जीर्णशिर्ण जूगु वस्तुयात न्हूगु रुप बिइगु शिबत्व प्राप्त जुइगु थ्व लाः जूगुलिं फाल्गुण महिनाय् सिलाचःह्रे नखः कथं माने यानातःगु खः। (झीगु नख:चख: ने.सं. १०८४ पु ८१ )
सिलाचःह्रेया महत्व बारे लिङ्ग पुराणय् महादेव वचन धकाः थुकथं न्ह्यब्ययातःगु दु । फाल्गुण त्रयोदशीकुन्हु म्वःल्हुयाः, अबुसं च्यनाः,उकुन्हु हे चान्हय् जाग्राम च्वनाः त्रयोदशी फुनाः चतुर्दशी क्यने साथं महाद्य:या मूर्ति वा शिवलिङ्गय् अर्घ विया: शिवरात्रीकुन्हु चान्हय् जाग्राम च्वना: होमयात घाःसा सर्बसिद्धि लाभ जुइ । अथे तुं भारतीय् ब्रतोत्सव धयागु धार्मिक सफूतिइ सिलाचःह्रेया महत्वबारे महादेवं पार्वतीयात कना बिज्यागु धकाः थुकथं न्ह्यब्वयात:गु दु ।
पार्बती महाद्य:यात दकले सकले त:धंगु व्रत धयागु गुवले घका: न्यना बिज्या:बलय् महादेवं पार्वतीयात जवाफ बियाबिज्याः कथं दकले सकले तःधंगु व्रत घयागु शिवरात्रीयागु व्रत खः। थ्वकुन्हु मनूतयसं स्वःचित स्वःमन यानाः भिंगु मतिइ तयाः सुचिनिचि यानाः महाद्यःया नामय् ब्रत च्वन धाःसा यमलोक वने म्वायेक छक्वल मुक्त जुयाः स्वर्गलाेक थ्यनिगु खँ धयाबिज्याःगु दु । उकि मनूतयसं थ्वकुन्हु न्ह्यथुकुन्हुया चांनिसें अर्थात फाल्गुण कृष्ण त्रयौदशीनिसें जाग्राम च्वनाः शिवरात्रीबलय् अबुसं च्वनाः महाद्यःया पूजा याइगु खः । नापं शिवरात्री कुन्हुया चान्हय् महाद्यः व शिवलिङ्गय् न्ह्य:ने यज्ञकुण्ड दयका: होम यक्ष नं याना: जाग्राम च्वनीगु खः । थ्वकुन्हु न्हिछि महाद्यःया ताेत्र भजन नं यायेगु याइ ।
भाजु सत्यमोहन जोशीजुं पशुपतियात मोक्षदायक धायेगु यानादीसा भाजु पुण्यरत्न बजाचार्यजुं झीगु नख:चख: सफूतिह सिलाचःह्रेयात बैज्ञानिक धंगं प्रकृतिइ वःगु ह्युपाः वा परिवर्तनशिलता धकाः उल्लेख याना बिज्याःगु दु । वयकया धापुकथं रूद्र व शिव धयागु हे परिवर्तन खः । न्हिन्हिं जुयाच्वंगु सृष्टि व बिनास हे शिव खः। विनाश मजुइक सृष्टि जुइमखु । सृष्टि मजुइकं बिनास जुदमखु ।
सृष्टि व बिनास हे प्रकृतिया रित खः, शक्ति खः । शिवशक्ति अर्थात प्रकृतिया सृष्टि व विनास थुइकेत हनेगु हे सिलाचःह्रे हनेगु खः । प्रकृतिया सृष्टि व बिनास जुइगु धयागु ज्ञानप्राप्त यायेगु अथवा शिवरात्री मानेयाना: ज्ञानि जुइगु भिं जुइगु ख: । उकिं शिवरात्री मानेयायेगु परम्परा बैदिक कालनिसें जुसां नं थाैंतक्क न॑ थ्व विभिन्न धर्मालम्वीपिसं थःथःकथं चखः मानेयाना, वया च्वंगु दु । हिन्दु, शैव धर्मालम्वीपिसं महाद्यः वा शिवलिङ्गयात पुजा याना: माने याना वयाच्वन सा बौद्धमार्गीपिनि ज्ञानया भण्डार ग्वरःयात पुजा याना: मानेयाना वयाच्वन । खयेतला थ्व परम्परा अप्व: धया थें बौद्धमार्गीपिसं मयाये धुंकल विशेषयाना: गुरुजुपिसं जक याना वयाच्वंगु परम्परा खः ।
नेवाःतय्सं थ्व सिलाचह्रेयात चख: कथं हनावया च्वंगु दु । विशेष यानाः सुथनिसें त्वाः त्वालय्, दुवाःदुवातय् मचातय्सं हासा ज्वनाः खिपः प्यनाः लँय् माहाद्यःया चिकुल मि कुइकेत जगाः धकाः जगाः फ्वनेगु याइगु खः । न्हिछि तक्क जगाः फ्वंगु दामं घ्यः छुचुं चिनि आदि न्यानाः मरिचरि दयकेगु याइ । फ्वनाहःगु सिँ डुवातय् दुवातय् द्य:द्य:पिनिगु न्ह्य:ने वा महाद्य:या न्ह्य:ने मि च्याका: मि कुकुं मरि छुनाः हलुवा दयेकाः न्हिछि जगा: काःपि, सिँ फ्वं:पिं मिकु वपिं सकल जाना: मरि इना नयेगु याइ ।
छँय् छँय् च्वंपि मनूतय् महाद्यःयात पूजा यानाः गुम्हसिया अबुसं च्यंसा गुम्हसिया महाद्यःया न्ह्यःने हाेम यज्ञ यायेगु याइ । गुम्हसिया अबुसं च्वनाः शिवरात्री हनेगु याइ । बौद्ध धर्मालम्बीपिनि विशेष याना ग्वरः पूजा याये माःपिनि धाःसा सुथय् छेँय् बँ इलाः सुचिनिचि यानाः मि कुइपिन्त सिँ दान यानाः बहनी छँयजः सकसिया जा नये धुंकाः छेँ जःछि सकलें मुनाः हासाय् ग्वरः तयाः उकिइ द्यःने सकसियां थःथःगु ब्वनेमाःगु सफू द्यःतनाः छेँया मूलम्ह मिनम्हं पूजा यायेगु याइ । पुजा याइम्ह नं पुजा याइगु पूजाभः सकसियां थियाः संकल्प यानाः अर्थात सकसियां पूजा याःगु सरह पुजा याइ । पूजा याःतल्ले सकलें पूजा याःथाय् च्यनाः मकलय् सिँ तया, मि च्याकाः कुना च्वनेगु याइ ।
पूजा सिधल धायेवं थजिनिसें सकसिनं ग्वरलय् पूजा यानाः ग्वरःन भागि यानाः सिन्हः तिनाः प्रसाद कायेगु याइ । सकसिया सिन्हः ती सिधल धायेवं प्रसाद धकाः मरिचरि इनेगु नयेगु याइ । नांप मकःकुकुं बरां गुलुमरि आदि नयेगु याइ । थुबलय् ग्वरः पुजा याइबलय् यःमरि पुन्हिबलय् थें ग्वरलय् न्हुगु बरां व वां ग्वरःलय् लुइगु नं याइ । ग्वरः लुयातगु थासय् सुथ न्हापां दनाः सुना ग्वरःलय् च्वंगु प्रसाद लाये फइ वया ज्ञान गुण अप्वः दै का चान्हे हे अथवा थ्वकुन्हु सुथ न्हापां दनाः शिक्षा वा ज्ञान बीगु वा जाग्राम याकेगु चलन दु। कन्हय्कुन्हु सुथय् दनाः छेँजः सकलें पूजायानातःगु ग्वरः भागि यायां थःथःगु सफू लिकायेगु याइ ।
सिलाचःह्रेकुन्हु अर्थात शिवरात्री वा महाशिवरात्रीकुन्हु काठमाडौँ दुनेया पूर्व उत्तर दिशाय् न्ह्यानाः च्वंगु वागमतीया किनाराय् च्वंम्ह पशुपति द्यःयाथाय् यक्व भक्तजनपिं वया पूजा याः वइगु जुगुलिं उगु थासय् तःधंगु हे जुइ । फाल्गुण शुक्ल त्रयोदशीनिसें जाग्राम च्वनाः चतुर्दशीकुन्हु महाद्यःयात पूजा यानाः फाल्गुण शुक्ल जतुर्दशीकुन्हुतक्क भक्तजनपिसं होम, जप तप यावयेगु याइ । थुबलय् ग्रहस्थ्य जीवन न्ह्याकाच्वंपि निसें सन्तमन्त जाेगी महात्मापिं समेत सकसिनं बागमती बनाः म्वःल्हुयाः पशुपति महाद्यःयात दर्शन यानाः पूजा यायेगु याइ । गुम्हं गुम्हं अबुसं च्वनेगु त्रयोदशीनिसेँ चतुर्दशीया चान्हय् तक्क जाग्राम च्वनाः भिंगु चित्त याना थुगु जुनि मोक्ष प्राप्तया कामना यायेगु याइ ।
सरकारं शिवरात्री पर्वयात महानपर्बया रुपय् माने यानाः थ्व कुन्हु राष्ट्रिय बिदा हे बीगु यानावया च्वंगु दु । शिबरात्रीकुन्हु न्हिनय् यँया तिनख्यलय् शाहीसेना शिवरात्री बडाई धकाः बाडा पतका मुइकेगु यायेगु परम्परा दु। थुबलय् शाहीसेनाया ज्याझ्वः नं भव्यता बीगुया लागि राष्ट्र प्रमुख नापं उपस्थित जुइगु चलन दु।
धार्मिक सहिष्णुता दुगु नेपा: देशय् शिबरात्रीयात थ: थः घर्मालम्बीपिसं थःथः कथं हे पूजा यानाः हनेगु याना वयाच्वंगु दु । नेवाःतय् नापनापं मेमेगु जातयापिसं न थ:थ: कथं हनेगु यानाः वयाच्वंगु धयागु पशुपतिया महिमा अथवा जीवन पाखें मोक्ष, भिंगु चित्तया कामना, सृष्टि व बिनासया प्रकृया थ्व फु्कं प्रकृति हे खः । मनू जन्म जुइ, छन्हू वया अन्त जुइ थुलि जक मखु जगतय् गुलि नं सृष्टि जुइ छन्हुया छन्हु अवश्य नं अन्त जुइ, थ्व ध्रुब सत्य ख: । थ्वयात धार्मिक सहिष्णुता कथं मानेयागु वैज्ञानिक धंग वा प्रकृतिया प्रकृया कथं न्ह्यागु कथंसां थ्व माने यायेमाःगु हे खँ खः । उकिं महाशिवरात्रीयात सकसिनं मानेयाना वयाच्वंगु ख: ।