-उपप्रा वज्रमुनि वज्राचार्य
नेपाःया पूर्व पश्चिमया पहाडि लागाय् ई.पू. पाखे वैष्णवमतं दकले न्हापां पलाः तःगु सीदु । बस्ती दुगु थासय् न्हापां पलाःतय् ग्यानाः लिक लिक पहाडि लागाय् दुहाँ वय् धुंकाःतिनि बस्ती दुगु थासय् दुहाँ वःगु खनेदु ।
पूर्वया कोशी अञ्चलया बराह लागाय् बराहया मूर्ति किराँत इलय् हे पलिस्था याय् धुंकगु खनेदु । थुगु हे इलय् वैष्णवत दुहाँ वल धैगु सीमदुसां भारतं वःपिं वैष्णवतय्सं दय्कूगु अनुमान यानातःगु दु । दामोदरपुर सिजःपतिइ गुप्त जुजु बन्धुगुप्तया पालय् रिभुपाल नायक धैम्ह मनुखं हिमालपाखे च्वंगु कोकामुख स्वामीया लागि जग्गा ब्यूगु न्ह्यथनातःगुलिं कोकामुख धैगु कोशीया बराह लागा जुइमाः धैगु अनुमान यानातःगु दु । ब्रम्हपुराण, बराहपुराणय नं कोकामुख स्वामीया प्रख्यात वैष्णव देगः दुगु खँ न्ह्यथनातःगु दु (रेग्मी, २०५८ः १५४) । वैष्णव मत नेपाः लागाय् दुत हय्त लिच्छवितय्गु तःधंगु ल्हाः दु । नेपाःया इतिहासकाल हे वैष्णव धर्मया अभिलेखपाखें शुरु जूगु खः । लिच्छवि जुजु मानदेवं चांगुनारायणया न्ह्योने थःत विष्णुया बहानया रुपय् गरुड पलिस्था यानाः अभिलेख तःगुपाखें मानदेवसिबें यक्व दँ न्ह्यो हे वैष्णव धर्म शुरु जुइ धुंकूगु सीदु । बंशावली, नेपाल संस्कृतिइ श्रीकृष्ण नेपाः वयाः बस्ती दय्कूगु खँ न्ह्यथनातःगु दु । गुकिं नेपाः न्हापांनिसें हे वैष्णवतय् थाय् खः धैगु क्यनेत कुतः जूगु दु । गोपालराज बंशावलिइ हरिदत्त वर्मां इचंगुइ सिंह तःगु न्ह्यथनातःगु दु । हरिदत्तया शासनकाल धैगु ई.सं. २५० निसें ३०० तक खः धैगु खँ इतिहासकार जगदीशचन्द्र रेग्मी नेपालको धार्मिक इतिहास सफुतिइ न्ह्यथनातःगु दु ।
लिच्छविकालया अभिलेख, पुरातात्विक उत्खनन, मुद्रा, पुराण, साहित्यया आधारय् नेपालय् ई.पू. पाखे हे वैष्णव धर्म दुहाँ वय् धुंकूगु अर्थात् विकास जुइ धुंकल धैगु क्यं । लैनसिंह बाङ्गडेलं ई.सं. दोस्रो, तेस्राे शदीपाखेया विष्णुया मूर्तिया खँ न्ह्यथनातःगु दु । हाडिगांया उत्खननय् लुयावःगु कृ्ष्णया मूर्तियात ई. पू. न्हापांगु शदीया धाःगु दु ।
दकले न्हापां लुयावःगु मानदेवया अभिलेख चाँगुनारायणया हे वैष्णब अभिलेख खः। अथेहे मानदेवं तिलगंगा व लाजिम्पाटय् त्रिविक्रमया मूर्ति थःमां राज्यवतीया पुण्यया लागि तःगु सीदु । अथेहै मानदेवया पालय् मानदेवं चलेयाःगु धेवा मानाङ्कय् छथाय् भोगिनी व मेगु पाताय् लक्ष्मीया मूर्ति चिं दु । चाँगुया अभिलेखय् नं विष्णु स्तुतिगान दु । हाडिगांया सत्यनारायण गरुडस्तम्भय् ३४ श्लोकया वेदब्यासया स्तुत यानातःगु दु । थुकिं वेदब्यासयात नं विष्णुया अवतार कथं उगु इलय् पूजा याः धैगु सीदु । पाटनया खपिंछेँया अभिलेखय् याज्ञिक विप्रसेन भगवान वैशम्पायन (वेदब्यासया शिष्य) या पूजाया लागि वसन्तदेवं नं छुं जग्गा तःगु न्ह्यथनातःगु दु । वसन्तदेवया मेगु निगू अभिलेखय् चक्र व शंख शिलाया च्वय् कियातःगुपाखें वसन्तदेव वैष्णव धर्म माने याइम्ह जुजु खः धैगु सीदु । उम्ह जुजुं परमद्वैवत उपाधि कयातःगु दु । थुजागु उपाधि भारतय् वैष्णव धर्म माने याइपिन्सं काइगु उपाधि खः ।
गोपालराज वंशावलीइ भूमिगुप्तं धरणी वराह विष्णुया अवतार पलिस्था याःगु खँ न्ह्यथनातःगु दु । अथेहे हाडिगांया चण्डोलया वराह मूर्तियात नं लिच्छविकालया कथं काइ ।
लिच्छविकालय् लुयावःगु अभिलेखया आधारं स्वय्गु खःसा मानदेव, शिवदेव, गणदेव आदिपिं वैष्णव धर्म माने याइपिं खः । लिच्छवि जुजुपिन्सं शैव धर्मयात प्रश्रय ब्यूसां नं वैष्णव धर्मयात नं उलि हे मान्यता ब्यूगु खनेदु । अंशुवर्मासिबें न्ह्याेया शिवदेव, गणदेवपिनिगु अभिलेखय् दकले च्वय् शंख, चक्र कियातःगु दु । शिवदेव पालय्या खुपाः शिलालेख वैष्णव नाप स्वापू दुगु खनेदु । अभिलेखया च्वय् वैष्णव नाप स्वापू दुगु लुयावःगु दुसा लेलेया अभिलेखय् अर्धचन्द्र दुगु चक्र, भगवत वासुदेव ब्राम्हण गोष्ठिक न्ह्यथनातःगु दु । अंशुवर्मा शैव खःसां ई.सं. ६०७ य् चाँगुनारायणया कवच जिर्ण जूगुलिं पुलांगु नमुना कथं दय्काः छाय्गु यात । अथेहे अंशुवर्माया हाडिगांया सम्वत् ३० या अभिलेखय् च्वय् शंख व चक्र कीगु यात ।
बुढानिलकण्ठया जलाशयन नारायणयात आर्थिक ग्वहालि यात । ध्रुवदेव व जिष्णुगुप्तया संयुक्त शासनकालया छिन्नमस्ताया अभिलेखय् च्वय् न्याया चित्र कियातःगु दु । येँया भैरब ढोखाय् नं शंख व चक्रया चित्र दु। बिष्णु गुप्तं बुढानिलकण्ठया जलाशयन वारायण व पशुपतिया उखे विष्णुया मूर्ति स्थापना याःगु दु । अभिलेखय् बराह जात्रा लिच्छविकालय् न्याय्काः वयाच्वंगु न्ह्यथनातःगु दु । शिवदेव द्वितीयया यल च्यासलया अभिलेखय् नारायण देगःया ब्यवस्थाया लागि गुथि तयाः वंगु दु । शिवदेवया हे पालय् यल मच्छिन्द्रनाथ देगःया लिक्क बलरामया मूर्ति पलिस्था जूगु दु । ई ७८३ या थौंकन्हय् वीर पुस्तकालयया विष्णुया मूर्तिया पादपीठ्य् लिच्छविलिपि दु । काठमाडौं उपत्यकाय् लुयावःगु अभिलेखया आधारय् वैष्णव धर्म लिच्छविकालय् तसकं च्वजाः धैगु सीदु ।
लिच्छविकालय् दय्कूगु चाँगुनारायणया त्रिविक्रमया मूर्ति, नरेन्द्रदेवया पालय्या अनुमान यानातःगु धुम्बाराहिया बराह मूर्ति, विष्णुगुप्तं पलिस्था याःगु बुढानिलकण्ठ्या जलाशयन मूर्ति आदि खनेदु । लिच्छविकाल धुंकाः मध्यकालय् नं वैष्णव मूर्ति यक्व खनेदु । मध्यकालया वि.सं. १११३ या चाँगुनारायणया अभिलेख न्हापांगु खः। अथेहे ने.सं. २८६ ख्वपया तिलमाधवया गरुडस्तम्भ, ने.सं. २९६ या चाँगु अभिलेखय् स्वर्गया कामना यानाः विष्णु पलिस्था याःगु व विष्णु पूजाया बारे न्ह्यथनातःगु दु । थुगु इलय् शैव अभिलेखसिबें यक्व म्होजक अभिलेख लुयावःगु खनेदु । अथेहै मल्लकालय् नं वैष्णव मूर्तित यक्व खनेदु । जयस्थिति मल्लयात असुर नारायण, लक्ष्मी नारायण, दैत्य नारायण, वीर नारायण धकाः धाय्गु याः। (Petech १९८४ः२०५)।
ने.सं.५२८ ख्वप सूर्यमधि त्वाःया नारायण व मंगलाचरण यानाःतःगु धर्ममल्ल व ज्योतिर्मल्लयात दैत्यनारायणया उपाधि वियातःगु दु । यक्ष मल्ल थः मदुम्ह काय्या नामय् ने.सं. ५८८ई विष्णुया मूर्ति पलिस्था यात । लुभुया नारायण देगः, ख्वप दतात्रयया न्ह्योनेच्वंगु विष्णुया मूर्तित खनेदु । उपत्यका पिने नं पश्चिम १ नं नुवाकोटया ने.सं. ५६१ या अभिलेखपाखें नुवाकोटय् न्हापानिसें नारायणया देगः दुगु सीदुसा सोमवंशी शासक रिपुमल्लं थःत गरुड नारायण उपाधि कयातःगु व इष्ट द्यः नारां द्यः धैगु सीदु ।
नेपालया इतिहासय् वैष्णवया थाय् महत्वपूर्ण जू । गोपालराज वंशावली (३० ख) य् प्यम्ह नारांद्य पलिस्थाया खँ न्त्यथनातःगु दु । थुपि प्यम्ह नारां द्यः ंयोचङ्गु, येचङ्गु, वचङ्गु, श्रीचङ्गु ख: (वंशावली, ३० (ख): ३८) । थौंकन्हे चांगुनारायण, यलया विशंखुनारायण, येँया इचंगु नारायण व फर्पिङ्गया शिखर नारायण खः । नेवाः समुदाय दुने थुपिं प्यम्ह नारां द्यः सीक: वनेगु परम्परा दु । नारां द्यः सीकः वनेगु धका: अशोज पुन्हिनिसें सकिमना पुन्हितक वनेगु याना: वयाच्वंगु दु । अथेहे कोशीया वराह क्षेत्रय् नं तीर्थ यात्रा वनेगु चलन दु।
गुगु इलय् संसारय् पापीत अप्व: जुया: वइ, उगु इलय् हे विष्णु नारायणं पृथ्वीया भार मदय्केगु लागि थी थी अवतार कायगु याइ । थुगु मान्यता कथं सत्य, त्रेता, द्वापर व कलियुगय् झिगू अवतार काःगु खँ न्ह्यथनातःगु दु ।
- न्या (मत्स्य) अवतार-
- कावले (कुर्म अवतार-
- फाँ (बराह) अवतार-
- नृसिंह अवतार –
- पुडके ब्राम्हण (वामन) अवतार –
- परशुराम अवतार –
- राम अवतार –
- कृष्ण अवतार
- बुद्ध अवतार –
- कल्की अवतार –
मनू धैम्ह ऋृषिं थ:गु योग साधनापाखें सच्छि दँ तपस्या यात । तपस्या खना: खुशी जुया: ब्रम्हां थुगु जगतया पशुपंक्षीया रक्षा याय्फैगु बरदान विल । छन्हु मनू ऋृषिं तर्पण विइ्गु लागि ल: हःगु इलय् चीचाधीम्ह न्या खन । उम्ह न्यां मनु ऋृषियात अनुनय विनय याना: शरण फ्वन । वैगु अनुरोध कथं उम्ह न्यायात लहिना तल । उम्ह न्यां धाल छुं ई लिपा हे थन तसकं वाफय् खुसिबाः बया: दक्व चुइका: यनी । उगु इलय् जिं ‘ बचे योय्। उम्ह न्यां धाःथें हे छुं दिं, ई लिपा हे वाफय् वया: खुसिबा: वल । छुं हे मल्यंक खुसिबालं चुइका: यंकल । उगु हे इलय् उम्ह न्या तसक तःधी . जुइधुंकूगु जुया: मनू ऋृषिया डुङ्गायात थ:गु न्हाय्पनय् खिपतं चिना: बचे याना: विल । उगु हे इलय् ह्यग्रीव धैम्ह राक्षसं वेद खुया: यंकूगु जुयाच्चन । उम्ह राक्षसनाप ल्वाना: न्यां वेद कया: मनु ऋृषिया ल्हाःतय् लःल्हात । थुकथं वेदयात व प्रलय् जुइत्यंगु जगतयात न्याँ बचेयात ।
पृथ्वी थी थी कथंया प्रलय थी थी इलय् वयाच्वनी । छक: खुसिबा: वया: दक्व हे पृथ्वीया वस्तु चुइकाः समुद्रया तःलय् ला:वन । पृथ्वीइ छुं हे चीजत ल्यं मन्त । उगु हे इलय् समुद्रया त:लय् च्वनाच्वंम्ह कावलें थ:गु म्हय् दक्व वस्तुत सुरक्षित याना: थत हयाविल । अर्थात् समुद्र मन्थन याःगु इलय् बांलागु मा:गु, बांमलागु म्वा:गु फुक्क वस्तु सुरक्षित याना: तम्ह कथं काबलेयात पृथ्वीया दकले बल्लाम्ह प्राणीया रुपय् नं काय्गु याइ ।
हिरणण्याक्ष धैम्ह राक्षसं पृथ्वीयात खुया: यंका: महासागरय् सुचुके यंकल । उगु इलय् विष्णुं फाँया अवतार कया: राक्षसतय्त स्याना: पृथ्वीयात महासागरं पिने हल । अथेहे बराहया अवतारसम्बन्धि मेगु धारणा कथं छक पृथ्वीइ तसकं हे बांलाक उत्पादन जुल । उगु उत्पादनयात पृथ्वीं थामे याय् मफया महासागरय् क्वहाँ वन । उगु इलय् राक्षसतय्त स्याना: बराह नं बुलुँहुँ महासागरं थतहल ।
हिरण्याक्ष राक्षसं पृथ्वीयात खुया: यंकूगु इलय् बराह अवतार कयाः राक्षसयात स्यात । वया हे किजा हिरण्यकस्यपया विष्णुयात बदला काय्गु तातुना ब्रम्हाया तपस्या यात । वैगु तपस्या खना: खुशी जुयाः ब्रम्हां राक्षसया इच्छा कथं मनू, द्य:, पशुपंक्षी, न्हिनय् चान्हय्, सुथय्, बहनी, हतियार छुकिं स्याय् मफैगु बरदान विल । तर हिरण्यकश्यपया काय् प्रल्हाद धाःसा तसकं विष्णुया भक्त उकिं अबु हिरण्यकश्यपं काय्यात माया याय्गु सिबें तसकं दाय्गु, ख्याय्गु, सास्ति याय्गु यात । विष्णुया भक्तयात थुकथं सास्ती या:गु स्वय्मफया: विष्णुं हिरण्यकश्यप राक्षसयात स्याय्त काःगु अवतार नृसिंह अवतार खः ।
थ्व हे विष्णुया चौथौं अवतारया आधारय् सिद्धिनरसिह मल्लं यलय् कार्तिक प्याखं दय्का: क्यना: वयाच्वंगु दु ।
राक्षस जुजु बलि तसकं हे दानी, पुण्य दुम्ह, गुम्हेसिया दान स्वगू लोकय् प्रचार, उकिं इन्द्रया सिंहासन सन । थ्व हे खँ ज्वना: विष्णुया थाय् वन । विष्णु छगू उपाय् ज्वनाः बलि जुजुया होमय् भिक्षाटन काय्त वन । चीचाधीम्ह पुड्क्या ब्रम्हुयात छु फ्वं वयागु धका: न्यन । मेगु छुं नं मखु थुगु भुमिइ स्वगू पला:तय्त थाय् माल धाय्व बलिं तत्काल हे का छन्त वियागु जुल धका: बिल । उगु हे इलय् छलकपट याना: – वःम्ह विष्णुं थःगु भीमकाय रुप क्यना: छगू पला: पृथ्वीइ, मेगु पला: अन्तरिक्षय् व मेगु पलाः राक्षस जुजु बलिया छ्यनय् तयाबिल । बलि पृथ्वीया जमिनय् क्वहाँवन । इन्द्रया सिंहासन बचे याय्गु लागि काःगु अवतार वामन अवतार ख:।
थ्व हे पौराणिक मान्यताया आधारय् उपत्यकाया नेवा:तय्सं गुन्हुपुन्हि पारुबलय् कय्गू, तुसिपासि दान बिइगु याना: वयाच्वंगु ख: । बामनं पलाः तया: जमिनय् क्वहां वने धुंकाः विष्णुयाके दच्छिया छक: गुंला पारुखुन्हु छन्हु थ: थें हे थुगु लोकय् दानपुण्य याइपिं गुलि दु धैगु स्वय्गु इच्छा याःगुलिं कय्गू, तुसिपासि दान याय्गु याना: वयाच्वंगु ख: ।
जलदग्नि ऋृषियात छलकपट याना: कार्तवीर्य जुजुं स्यानाबिल । उगु इलय् ब्राम्हण तयगुसिबें क्षेत्रीतय्गु प्रभुत्व अप्व: जुल । वहे जलदग्नि ऋृषिया चीधीम्ह काय् परशुराम ख: । उकिं थ: अबुया बदला काय्त क्षेत्रीय जुजु व क्षेत्रीततक नं ल्यंमदय्क न्ह्यंका: छ्वयगु तातुना नीछचाः पृथ्बी चाःहिला: माला: सखाप यानाबिल । वयां लिपा ब्राम्हणतय्गु बोलावाला जुल । महाभारतय् धयात:गु दु परशुरामं उगु इलय् स्याःपिं क्षेत्रीतय्गु हिं न्यागू त:धंगु ताल दत । (बराल, २०५०:४३२) ।
जंगलय् तपस्या याइपिं तपस्वीपिनित रांक्षसतय्सं तसकं दुःख ब्यूगुलिं राक्षसतय्त सखाप याय्गु लागि, विशेष याना: लंङ्काया जुजु रावणयात स्यायगु लागि अयोध्याया जुजु दशरथया काय् जुयाः, झिंप्यदँतक वनवास वन । रावणं सीतायात हरण याना: यंकेवं सुग्रीब, हनुमानपिनिगु ग्वहालि कया: राक्षस जुजु रावणयात स्याना: तपस्वीपिन्त भयपाखें बचे याय्गु लागि विष्णु काःगु न्ह्यय्गूगु अवतार ख: । रामयात आदर्श पुरुषया रुपय् काइ ।
विष्णुं राम अवतार काःगु इलय् छक: जंगलय् ऋृषिपिन्थाय् वंगु इलय् रामयात कामुकताया कथं स्पर्श याःगुलिं वहे ऋृषिपिनिगु इच्छा पूर्ति याय्गु लागि विष्णु प्रेमया प्रतिकया रुपय् काःगु अवतार हे कृष्ण अवतार ख: । उगु ईया ऋृषिपिं फुक्क थुगु अवतारय् गोपिनी जुया: जन्म जुल । कंशयात बध याय्णु लागि देवकिया कोखं जन्म जूया: थ: पाजु कंशयात स्याय्गु यात । महाभारतया इलय् अन्यायी कौरबपिन्त बुकेगु लागि पाण्डवया पक्ष लिना: युद्ध याय्त काःगु अवतार कृष्ण अवतार ख:.।
ब्राम्हण धर्म तसकं कठोर रुप काःगु इलय्, वैदिक धर्मया बोलावाला जुयाच्वंगु इलय् कपिलवस्तु नगरय् जुजु शुद्धोधन व मायादेवीया कोखं संसारया प्राणिपिन्त दुःखं मुक्त याय्गु लागि दक्व वस्तुयात त्याग यानाः बोधिज्ञान प्राप्त याना: विज्याम्ह बुद्धयात बैष्णब धर्मय् नवौं अवतारया रुपय् काःगु दु । बुद्धयात सर्वोच्च मानव, महामानबया रुपय् न्ह्यब्वयातःगु दु । छब्बीसय वर्ष न्ह्याे ब्राम्हण धर्म दुने लिङ्गभेद, जातियभेद, छुवाछुत, वर्गभेद आदिया अन्तया लागि हे सिद्धार्थ गौतमया जन्म जूगु ख: ।
कलियुगया अन्तय् अन्याय, अत्याचारं थाय् काइ । जुजुपिन्सं प्रजाया लागिसिबें थःगु स्वार्थ पूवंकेगु लागि ज्या याइ । मनूतय्सं थःगु कर्तब्य ल्वःमंका: पाप कर्म याइ । थुजागु अवस्थाय् विष्णुया दशौ अवतार यश नांया ब्राम्हण परिवारय् जुइ । वैगु नां कल्की जुइ । तुयूम्ह सलय् च्वना: ल्हातय् तरवार ज्वना: ल्हाः ब्वय्काः अन्याय व पापीपिन्त मदय्का: छवय्गु लागि जन्म का: वइ ।
थुकथं विष्णुं थी थी इलय् काःगु झिगू अवतारयात नं थौं वैष्णब धर्मावलम्बिपिन्सं पूजा याना: वयाच्वंगु दु । थुगु अवतार ईयात ल्वय्क आध्यात्मिकवादीपिन्तजक मखु, भौतिकवादीया मिखां स्वय्बलय् नं स्पष्टं ईया माग कथं धर्मया उत्पत्ति जूगु धैगु सीदु । डार्बिनया विकासवादी सिद्धान्त कथं ई फःपूलिसे वस्तु व मनूया स्वरुपय् नं न्हू न्हूगु ह्यूपा: वयाच्वनी । न्हापाया पूस्तासिबें, आःया पुस्ता चेतनशील जुइसा, आया सिबें लिपाया मनूत चेतनशील जुइ । मनूत थौंया मनू छकलं जूगु मखु । न्ह्यपं दुपिँ माक:या पाखें जंगली मनूया रुप काल, जंगली मनूपाखें छगू हे थासय् च्वना: नय्सःपिं मनूत जुल । लिपा वना: सृर्जनशील जुजुं थौंया ईतक वल । थुगु रुपय्तक वय्गु लागि अरबौ दँ काल । लखय् च्वनीपिं एककोषिय जीवपाखें दुई कोषिय जीव, दुई कोषिय जीवपाखें वहुकोषिय जुजुं वन । लखय् च्वनीपिं प्राणीपिं लखय् नं पृथ्वी नं च्वनेफुपिं जुल । लिपा पृथ्वी जक च्वनीपिं जुल । प्राणीपिनिगु आबश्यकता कथं ल्वाय्गु इलय् ल्वाय्त मा:गु तत्व वा अंग याकनं विकास जुलसा, शरिरयात म्वाःगु ज्या ख्यले मदुगु बुलुहुँ तनावन । उकिं न्ह्यपं नं मदया वन । थ्व हे सिद्धान्तया उपज विष्णुया दश अवतारया धारणा विकास : जूगु खः ।
दकले न्हापां लखय्जक च्वनेफुम्ह न्या जन्म जुल । वयालिपा लखय् नं पृथ्वीइ नं च्वनेफुम्ह कावले जन्म जुल । तेस्रो अवतारया रुपय् फाँ लखय् च्वने मफुम्ह, फोहरम्ह, मोह दुम्ह प्राणी, असभ्यया प्रतिकया रुपय् जन्म जुल । चौथो अवतारय् मनूया रुप बच्छि,. जनावरया रुप बच्छि दुम्ह अर्धमानबया रुपय् (नर व सिंह) नरसिंहया जन्म जुल । पाँचौं अवतारया रुपय् मानव ख:सां बिकास जुइ मलाम्ह, पुड्क्या वामन जुल । छैठौं अवतार कथं मानवया पूर्ण रुपं खःसां चेतनाया स्तर विकास मजूम्ह परशु, त॑ ग्वाराग्वारा दुम्ह, राक्षस स्वभाबयाम्ह परशुरामया जन्म जुल । वयां लिपा त॑ बुलुहुँ मदया: आदर्शवादी, मां अबुया आज्ञाकारी, बन्धुत्वया विचा: दुम्ह, बांला बांमला, ख: मखु विचा: याय्फुम्ह रामया जन्म जुलसा आठौं अवतारया रुपय् प्रेमया प्रतिक कृष्णया जन्म जुल । संसारय् म्वाय्गुया आधार धैगु प्रेम खः । प्रेम मदुगु जीवनय् घृणा व अंहकार दै । थ्व हे मूल तृष्णाया कारण ख: । जीवनयात निराश, दु:ख याइगु तत्व हे थ्व ख: । प्रेम व आनन्द हे वास्तविक जीवन खः । वथें हे नवौं अवतार कथं महामानब बुद्ध गुम्हेसिनं मनूतयत म्वायगु लँपु क्यनाः म्वाय्गु स्यना: विल । मनूया जन्म धैगु हे दुःख ख: । दु:ख मदयके ज्यू । दुःखया मूल कारण धैगु हे तृष्णा खः । तृष्णारहित जुया: म्वाय्गु लागि आर्य अष्टाङ्गिक मार्ग क्यनाः फुक्क मनूया मनय् बुद्ध जुइगु पुसा क्यनाविज्यात । दक्व बुद्ध जुइफु धका: क्यनाबिलसा आ: वैम्ह कल्की तसकं शक्तिशाली, हावाय् ब्वयफुम्ह जुइ । हावाया बेगय् ब्वया: अन्याययात न्ह्यंका: सम्पूर्ण मानवया कल्याणकारीम्ह जुइ धका: परिकल्पना याना: समयसापेक्ष यंका:तःगु खनेदु ।
थ्व फुक्क धार्मिक मान्यताया आधाय् नेपालय् दश अवतारया मूर्ति नापं दश अवतारय् दुने नं परिघटनाया पात्रपिन्त नं विष्णुया अवतार कथं पूजा याना: वयाच्वंगु दु । गथेकि महाभारत ‘च्वंम्ह ब्यास, वेद च्वःम्हयात वेदब्यास, रामायण च्वःम्ह बाल्मीकि, रामयात गुहालि याःम्ह हनुमान, रामनाप जूपिं लक्ष्मण, सीता, कृ्ष्णया कला: राधा, बलराम आदिपिन्त नं वैष्णव द्यः कथं पूजा याना: वयाच्वंगु दु ।
image- from online image
