यलय् इन्द्रस्वरुप भीमसेनया पुजाआजा
तुलसीलाल सिंह
वायुदेवता भगवान शिवया च्यागू मूर्तिमध्ये छगू खः । अथेजूगुलिं भिमसेन वायुपुत्र जूगु नातां शिवया अंश विद्यमान जू। शिवया च्यागू नांमध्ये
१.भव,
२.रुद्र,
३.सर्व,
४.ईशान,
५.पशुपति,
६.उग्र,
७.भिम,
८.महादेव
भिम न॑ छगू खः। नेसं ७७५ या यें भिमसेनस्थानया अभिलेखय् प्रताप मल्ल॑ ॐ श्री ३ शिवरूप भिमसेनाय नमः धका: संबोधन यानातःगु दु। शिवया शक्तिरूप भैरवया छगू नां न॑ भिमसेन दु। नेसं ७०७ या किपूया तामपत्रय् बाघभैरवयात भिमसेनया संज्ञा बियातःगु दु ।
नेवा:तय्गु मूथाय्बाय् स्वनिग:या शहर-बजार व उकिया लिक्क-लिक्क लाःगु गां खः। थ्वबाहेक येँ, यल, ख्वपलिसे स्वा:गु काभ्रे, सिन्धुपाल्चोक, नुवाकोट, मकवानपुरया आपालं थाय् लिसें स्वनिगलं तातापाक्क च्वंगु गांबजारय् नं नेवाःत थितुंथीक छें दना: च्वनाच्वंगु दु। थजा:गु हरेक नेवा बस्ती गणेश व भिन्द्य:या तग्व:, चीग्वः देग: न॑ दय्कात:गु दइ । हरेक नेवा:तय् छेँय्-छेँय् धनधान्यया देवी लक्ष्मीया मूर्ति वा फोटोया लिसे भिन्द्य:या मूर्ति वा फोटो न॑ दइ । थ्व नेवा:तय्गु विशेष म्हसीका खः ।
नेवा:तय्गु थाय्वाय्मध्ये यलय् भिमसेनयात अझ अप्व: हनावना याना: देवराज इन्द्र आरोपित यानातःगु दु। इन्द्रजात्रा अर्थात् यँया:बलय् मेमेगु थासय्सिवें पाक्क यलय् हनेगु या:। यल नगरयात प्यंगू क्षेत्रय् ब्वथला: प्यम्ह भिन्द्य: व प्यम्ह महाद्य:यात पुज्याना: इन्द्रजात्रा याइ। भाद्रशुक्ल त्रयोदशीखुनु च्यासल टोलया भिमसेन व इन्द्रेश्वर महाद्य:यात पुज्याना: उगु क्षेत्रया जनता यँया: हनी । वया कन्हय्खुनु लुँखुसि महादेव व नोग्ल भिमसेनयात पुज्याना: व क्षेत्रया जनतां यँयास् हनी । वयां सर्खुनु माणिग्ल भिमसेन व कोपेश्वर महादेवया पुज्याना: व क्षेत्रया जनतां यँया: हनी । दकलय् लिपांगु दिनय् छाय्हाबहालया भिमसेन व त्रिल्लिङ्गेश्वर महादेव पुज्याना: जात्रा हनी । थुकथं यलय् भिन्द्य:यात महाद्य: व देवराज इन्द्र नाला: यंया: नख: हनी । तुलनात्मकरूपं येँ, ख्वप, थिमि वा नेवा:तय्गु बस्ती स्वयां यलय् तःजिक भिन्द्य:या पूजा व जात्रा हनी । उकिया कारण थथे नं जुइफु कि प्राचीनकालंनिसें यलय् बाणिज्य-व्यापार च्वन्ह्यनाच्वंगु खः । यलया जनता भिन्द्यःया जात्रा पूजा यानाः थःगु वाणिज्य-व्यापारय् जिया:, भिनावःगु खना: हे जुइमा: कि यलय् जुइगु भिन्द्य:- जात्रा वा भिन्द्यः पूजाय् खासयाना: थिमि, ख्वप व मेमेगु थासय् च्वंपिं न॑ आकर्षित जुया: सहभागी जुयावयाच्वंगु दु ।
यलय् जक मखु, नेवाःतय्गु न्ह्यागुं गां, वस्ती, शहरय् भिन्द्य:यात थःथःगु हे पहलं पूजाआजा, जात्रापर्व हनावयाच्वंगु दु। हरेक भिन्द्यःया मूर्तिया खँय् नं अनेक किवदन्ती दु। अथेसां दोलखाया भिन्द्य:बारे अप्व: मनूतय् भक्तिभाव दु। थ्व हे कारणं आपालं थासय् दोलखा-भिन्द्यः सालाहया थापना यानातःगु, पूजा यानाच्वंगु दु ।
दँयदसं भिंएकादशी खुनु भिंद्य: अपसं च्वनीसा कन्हय् खुनु भिंद्य: जात्रा जुइगु चलन दु। थ्व कथं येँ, यल, ख्वपय् जक मखु भिंद्य: दुगु थासय् भिंद्यःया जात्रा याय्गु चलन दु। थुकी नं यलय् विशेषकथं भिंद्यःया पुजा याय्गु चलन दु। थुकिया निंतिं यलय् भिंद्यः पूजा परिक्रमा मूल व्यवस्थापन समितिं दँय्दसं छगू छगू त्वाःयात पा: बीगु चलन दु। भिंन्द्यः पुजाया पाः छसिकथं
कोन्तीइ ,
कनिबहाल,
छाय्बहाः,
कोत मंगलबजार,
भिंछेबहास्,
मंग:,
तलाछेँ,
इखालखु,
भिंन्द्यःलाछि,
नुगः व
हौग: त्वालं पा: काइ ।
यलय् भिंद्यः जात्रा जुइगु इलय् पुजायात छाय्गु निंतिं २६ ब्व भाग माः धकाः धाइ। थथे ब्व छाइगु थाय् थुकथं दु:
कोन्ती, बैलाछेँ, ओलखु, सुन्दरीचोक, दोलखा भिंद्यः (मंग:), नुगः, भिंछेबहाः, कनिबहाः, चक्रबही ख्वाखः नवाः, हौगः इताछेँ, हौग:, इखा, हान्चु चोक, इबा:बही, तलाछेँ, हौस, पूर्णचण्डी, पिम्बहा: यलध्वाखा ।
छाय्गु ज्वलंत बजि, स्याबजि, खेँय्, वः, न्या, पालु, हाकुमुस्या, भुति, माय्व:, आलु, तुकं व छोय्ला खः ।