बोधिसत्व
माया मानन्धर
भगवान् करुणामय वोधिसत्व जगत्प्राणिया उद्धारया लागी थ्व धर्ती आपालं आपालं जन्म कयाबिज्या:गु दु । उकी मध्ये राजकुमार महासत्वया जुनि नं छगू खः। भगवान् करुणावतार बोधिसत्व थीथी जीव-जन्तु, झंग:-पंक्षि, की-को, स्वां-सिमा, जुजु, राजकुमार, गृहस्थी, ऋषि, साहू-महाजन आदि । थ्व फुक्क मध्ये नं सर्वश्रेष्ठ जुयाः थःथःगु कूल परस्पराया उद्धार यानाः पुण्य पाप्त यानाबिज्या:गु स्वीनिगू जुनिया नां व सुकर्मया बारे छकूचा छकूचा खँ न्ह्यब्वय् त्यनागु जुल । भगवान् करुणावतार वोधिसत्वं सत्य, त्रेता, द्वापर व कलि थ्व प्यंगू युगमध्ये सत्ययुगय् झिंछगू जन्म, त्रेतायुगय् झिगू जन्म, द्वापरयुगय् – झिगू जन्म, अथेहे कलियुगय् छगू नापं जम्मा स्वीनिगू जुनि कयाबिज्या:गु जुल ।
सत्ययुग :
१. रुपावत कुमार :
करुणावतार भगवान वोधिसत्वया सत्ययुगय् थ्व न्हापांगु जन्म ख: । सत्ययुगय् उत्पलावती नांयागु छगू तःधंगु देश दुगु जुयाच्वन । उगु देशय् उत्पलासार्थ धयाम्ह छम्ह नांजाःम्ह महाजन नं दुगु जुयाच्वन । वहे महाजनया पूण्यवतीया गर्भं कुमारी रुपावतीया जन्म जूगु जुल । कुमारी रुमावती झिंस्वदँ झिप्यदँया वैशय् थ्यनाच्वंगु इलय् वं छगू थज्याःगु कारुणिक दृश्य खन कि छम्ह तस्सकं दुःखि दरिद्रस्ह मचा बूम्ह मिसां नयेत्वने छुं हे मखनाः नयेपिथ्याःगु फोंकय् थः मचायात हे स्यानाः नयेत्यंगु अवस्थाय् कुमारी रुपावतीं खना: थ:के नं नकेत्वंकेत मेगु छुं मदुगुलिं वं थःगु हे दुरुपा निपां धेनाः मचा बूम्हेसित नका: मां-मचा निम्हेसिगुं जीवन रक्षा यानाबिल । लिपा सत्य धर्मया अधिस्थान याना: व्रम्हादि देवतापिसं वयात मिजंया रुप वरण याकूगुलिं कुमारी रुपावती नामं सिबें रुपावत कुमार नामं प्रसिद्ध जुयावन । उगु इलय् उत्पलावती देशया जुजु निसन्तान जूगुलिं जुजु थ-म्ह हे थ:गु शेषलिपा राज्यया उत्तराधिकारीया रुपय् युवराज घोषित याःगुलिं लिपा जुजु स्वर्गे ज्वीवं रुपावत कुमार उगु देशया जुजु जुल । वसपोलया लुमन्ती उत्पलावती नगरय् दयेकातःगु दुरुपा धेनातःगु मूर्ति थौँतक नं दनि धैगु न्यनेदु ।
२. जुजु सुप्रभाष :
अनं लिपा सत्ययुगय् वोधिसत्वया निगूगु जन्म प्रभाष नगरय् जुल । प्रभाष नगरया जुजु चन्द्रप्रभाष व महारानी चन्द्रवतीया गर्भं (काय्) राजकुमार वागदेवीनाप इहिपा ज्वीवं जुजु चन्द्रप्रभाष व महारानी चन्द्रवतीया बृद्ध अवस्था जूगुलिं थःगु जीवनकालय् हे राजकुमार सुप्रभाषयात राज्यभार लःल्हानाब्यूगु जुल । सुप्रभाष जुजु जुयालिं महारानी वागदेवीनाप झिगू असकूल पापं मुक्त ज्वीगु शंकल्प यानाः राज्य न्ह्याकावन । झिगू असकूल पाप रहित धर्म थथें ख: –
१. प्राणादिपात – हिंसा कर्म स्याय्गु, पालेगु ज्याया कारण ज्वीणु पाप ।
२. अदलादान – कर्पिनिगु धनय् लोभ यायेगु व खुयाः कायेगुया पाप ।
३. व्यभिचार – कर्पिनि मिस्त व कर्पिनि मिजंत स्यंकूगुया पाप ।
४. मिथ्यावाद – मखुगु असत्य वचन ल्हाःगुया पाप ।
५. सम्मीन्न प्रलाप – चुक्ली यानाः मिले जुयाच्चपिन्तं तोरे यायेगुया पाप ।
६. पैसुल्या भाषा – लागू पदार्थ सेवन यानाः करपिन्त चित्त दुःखय् ज्वीक वचन ल्हाःगुया पाप ।
७. पारुष्य वचन – विवेक मतसे कर्पिन्त माःगु म्वाःगु दोष ब्यूगु व सरा: ब्यूगुया पाप ।
८. अमिथ्या – मेपिनि बांला:गु स्वय् मफया: दुःखी जूगुया पाप ।
९. ब्यापाद – कर्पिनिगु दुःखय् लय्ताइगु व सुखय् इर्ष्या याइगुया पाप ।
१०. मिथ्या दुष्टि – नास्तिक जुयाः देव-देवी व देग:, सत: व चीभाःयात अबहेलना याःगुया पाप ।
३. पूण्यवल जुजु –
सत्ययुगय् करुणावतार भगवान् बोधिसत्वया स्वंगूगु जन्म वनारसय् जूगु जुल । अनयाम्ह क्षेत्रीय जुजु ज्ञानवल व लानी बुद्धिदेवीया गर्भं पूण्यवल जुजुया जन्म जूगु ख: । काशीदेशय् पूण्यवल जुजु जुयाच्वंगु इलय् देवराज इन्द्रयाके आज्ञा कया:-पासुघोषं छ्वयाहःम्ह आजीवक व्राम्हणयात थ:गु ला, हि, मिखा, छ्यंगु सकतां दान याना: उगु जन्मया दान पारमिता पूर्ण यानाविज्याःगु जुल ।
४ धर्माकर जुजु –
करुणावतार वोधिसत्वया प्यंगूगु जन्म नं काशी हे जूगु जुल । क्षेत्रीय जुजु व्रम्हाकर व रानी सुदुर्लमाया पुत्ररत्नया रुपय् जन्मे जूम्ह धर्माकर जुजुया इहिपा धर्मावतीनाप सुसम्पन्न जूगु खः । धर्माकर जुजुया रुपय् जन्म जूबले नं करुणाकर भगवान् वोधिसत्वं बृद्ध व्राम्हणया छद्मभेषय् वःम्ह देवराज इन्द्रयात थ:गु निपा न्हायपं, निपु पतिं, व मे दान बियाः उगु जुनिया दान पारमिता पूर्ण:यानाविज्या:गु जुल ।
५. दूर्घन जुजु –
सत्ययुगय् वोधिसत्वया न्यागूगु जन्म उर्जय नगरय् जूगु जुल । उर्जय नगरया प्रतापीम्ह क्षेत्रीय जुजु लब्धभूण व लानी लब्धावतीया गर्भं दूर्घन राजाया जन्म जूगु खः । जुजु दूर्घनया इहिपा सुचिरादेवीनाप जूगु खः । सुचिरादेवीनाप इहिपा जुयाः छुं दँ लिपा पञ्चकाषाय् पापया कारणं झिनिदँ तक वा मवयाः नयेत्वने मखंपिं पशु-पंक्षीतयेत थःगु ला, हि नका: उद्दार याःगु जुल । उगु पुण्यफलया कारणं सहश्रभूज (द्व:छिपा:ल्हा:) दुम्ह लोकश्वर समान शरीर लाभ याना: सकल प्राणि जगतया लागी नयेत्वनेगु व्यवस्था याःगु पूण्यफलं देशय् जलवृष्टि ज्वीकाः थःगु प्राण उत्सर्ग यानावंगु जुल।
६. प्रदीप प्रद्योत जुजु –
अनं लिपा वोधिसत्वया मेगु जन्म नं वनारसय् हे जूगु जुल । उगु इलय् वनारसय् छम्ह शुद्ध वैश्य ब्राम्हण दिब्यप्रभ जुजु जुयाच्वगु जुल । दिब्यप्रभया जुजु व लानी दिब्यावतीया पुत्ररत्नया रुपय् प्रदीप प्रद्योत जुजुया जन्म जूगु जुल । जुजु प्रदीप प्रद्योपया इहिपा सुप्रभादेवीनाप सुसम्पन्न जूगु जुल । लानी सुप्रभादेवी तस्सकं धर्मचित्त दुम्ह व तिव्रताम्ह नारी जूगुलिं जुजु प्रदीप प्रद्योपया धर्म चित्त बृद्धि जुयाः अबलेयापि खुँ, डाँकु, मारगण (राक्षस जात) व व्यापारीवर्ग सकसित धर्मोपदेश यानाः देशय् शान्ति सुब्यवस्था कायम यानावंगु जुल । अथे खुँ, डाँकु दक्वसित धर्मोपदेश बियाच्वंगु इलय मलुवा नांयाम्ह कुख्यातम्ह डाँकू जुजु प्रदीप प्रद्योपयात स्याय्गु योजना दय्काच्वंगु जुल । थ्व खँ मेमेपिं खुँ डाँकूतयसं नं स्यूगु जुया: इमिसं जुजुयात थ्व खँ कनेगु थःगु कर्तब्य भाःपिया: मलुवा डाँकालिसे सतर्क ज्वीत जुजुयात विनम्रभावं अनुरोध याःबले जुजुं थथे आज्ञा दय्काबिज्या:गु जुल -‘भो, दयावन्त मित्रपिं ! मलुवा नं दकले न्हापां छि जिथेँ हे छम्ह दयावन्तम्ह मानव ख: । तर समय परिस्थिति वयात डाँका यानाबिल । जिं वयात डाँका यानागु मखु, अयेजुया: वं जितः स्याइमखु । वं स्याय् हे माःसा मलुवा डाँकायात स्याइ । अले व शुभाराम जुया: झीगु न्ह्यःने वइ, छपिं निश्चिन्त जुयादिसं ।’ धकाः सकसितं वोध याःगु खनाः मलुवा डाँकाया ल्हाःतीच्वंगु खुँडा त्वाराङ्ग कुतुंवंगु सः न्यनाः सकलें झस्के जुल । मलुवा डाँका अन हे धकिमं (पर्दा) किकाः सुलाच्बंगु जुयाच्चन । अनं पिहांवया: जुजुयाके क्षमा फ्वंबले जुजुं ‘छ नं जिगु हे प्रजा ख: धकाः घयुपुनाकाल । मलुवा डाँका सिनावन, सीधुंकूम्ह शुभाराम हाकनं म्वानावल ।
७. अम्बर जुजु –
अनं लिपा करुणावतार भगवान् बोधिसत्वया न्हय्गूगु जन्म जम्बुद्वीप बदर नगरय् जूगु ख: । बदर नगरया महाप्रतापीम्ह क्षेत्रीय -जुजु जम्बर व तस्सकं तस्सकं धर्मपरायणम्ह लानी दीप्तावतीया पुत्ररत्नया रुपय् अम्वर जुजुया जन्म जुल । अम्बर जुजुया प्रिय बन्दादेवीनाप इहिपा जुयालिं -छन्त यःगु प्रिय वस्तु दक्वं जिमित ब्यू !’ धकाः मारगणतयसं फ्वंवःबले अम्बर जुजुं थ: लानी, काय्-म्ह्यायपिं व राज्य नापं दान यानाबिल । अझ नं मगाःनि “छंगु अंग अंगया मूलसूलगु अंश हे जिमित मा: धका: हाकनं फ्वंगुलिं जुजुं थःगु ल्हाः तुति, न्हायेपं, मिखा, लिङ्ग व दक्व फुक ला, हि नापं दान बिया: उगु जन्मया दान पारमिता पूर्ण याना: बिज्याःगु जुल ।
८. यक्ष जुजु –
करुणावतार भगवान् वोधिसत्वया च्यागूगु जन्म नं न्हापांगु हे उत्पलावती धयागु देशय् हे जूगु जुल । उगु इलय् अन तस्सकं धर्मात्माम्ह क्षेत्रीय जुजु यक्षश्वरं राज्य यानाच्वंगु जुल । जुजुया रमावती व शान्तावती निम्ह लानीपिं दुगु जुल । यक्ष राजा लानी शान्तावतीया काय् खः । राजकुमार यक्षया जन्म जुयाः झिनिन्हु दुखुनु लानी शान्तावती स्वर्गे जूगुलिं यक्ष राजाया सम्पूर्ण पालन-पोषण रमावतीया पाखें जूगु खः । यक्ष राजाया राज्यकालय् महारौद्र नांयाम्ह राक्षस छम्हसिनं देशय् तस्सकं हाहाकार मचे याना: लोकजनतयेत दुःख बियाच्वंगुलिं यक्ष राजां महारौद्र राक्षसयात दमन यानातिनि राजतिलक या:गु जुल, शान्तीवतीनाप इहिपा याना: लोकजनतयेत सम्वोधीज्ञान ब्युब्युं हे यक्ष राजा समाधिष्ट जुयावंगु जुल ।
९.शिवि जुजु –
वोधिसत्वया गुंगूगु जन्म कौशलावती नगरया जुजु शक्र कल्प व लानी कौशलावतीया _ पुत्ररत्नया रुपय् जूगु खः । शिवि जुजुया लानीया नां सतीदेवी खः । लानी सतीदेवी नं धर्सचित्तय् – तस्सकं नुग: क्वसाःम्ह जुया: आइतवार पत्तिकं सूर्वःया व्रतच्वनीम्ह जुयाच्वन । छन्हु व्रतच्वनाः सूर्यया पुजा यानाच्वंगु इलय् देवराज इन्द्र वृद्ध व्राम्हणया भेषय् जयाः जितः ‘छंम्ह पति परमेश्वरया निगः मिखा दान माल’ धकाः फ्वंबले ‘पति परमेश्वरया मिखा मदेका: जि गय् याताः म्वाय्, बरु जिगु हे मिखा दान बी’ धकाः लानी सतीदेवीं थःगु मिखा लिकायत्यंगु इलय् काचाकाचा शिविराजा वया: थःगु मिखा दान बिया: उगु जुनिया दान पारमिता पूर्ण यानाबिज्याःगु जुल ।
१०. मैत्रीबल जुजु –
अनं लिपा भगवान बोधिसत्वया जन्म केतुमती नांयागु देशय् जुल । केतुमती देशया क्षत्रीय जुजु ज्ञानवल व लानी प्रजापतीया गर्भं जुजु मैत्रीवलया जन्म जूगु खः । जुजु मैत्रीवल आजिवन व्रम्हचर्य धर्म पालना यानावंम्ह जुजु ख: । लिपा वसपोल थःगु दानशालाय् न्याम्ह राक्षसतयेत थःगु ला, हि थःम्हं हे नका: इमित तृप्त यानाः उगु जुनिया दान पारमिता पूर्ण याना: बिज्याःगु जुल ।
११. कबि राजकुमार –
करुणावतार भगवान वोधिसत्वया सत्ययुगय् अन्तिम जन्म अर्थात् झिंछगूगु जन्म कोपित्य नगरय् जुल । कोपित्य नगरया जुजु सत्यरतया सुलक्षणा सुधर्मादेवी नांयापिं निम्ह लानीपिं दुगु जुल । कवि राजकुमारया जन्म कान्छी म्ह महारानी सुधर्मादेबीया गर्भं जूगु खः । लिपा तःधिक: जुयालिं थःहे तरिमांया काय् जुजु अलोल मन्त्रं स्यायेगु योजना यासेंलि कवि राजकुमार उखेँ थुखें सुला सुला: थःगु प्राण रक्षा यानाच्वने माल । तर न्ह्याथाय् वंसां जुजु अलोल मन्त्रं थःत लितु लीगु मत्वःतुसेलि कवि राजकुमार भगवान लोकेश्वरया ध्यान यानाः विज्याःगु जुल । लिपा करुणामय लोकेश्वरया हे अज्ञाकथं नर्टक यक्षयापाखेँ मोहनी विद्या सयेकाः उगु विद्याया प्रभावं मोहनीरुप धारण याना: अलोल मन्त्र जुजुयात स्याना: थः जुजु जूगु जुल । कवि राजकुमार जुजु जुयालिं देशय् गद्य, वाद्य व नृत्य थ्व स्वंगू कलाया नं बांलाक उन्नति यानाः थकूगु जुल । मोहनी रुपय् कवि राजकुमारया लोहं मूर्ति कोपित नगरय् आ:तक नं सुरक्षित जुयाच्वंगु दनि ।
थ्व जुल करुणावतार भगवान वोधिसत्वं सत्य युगय् झिंछगू जुनि काःगुया बाखं ।
त्रेतायुगः
१. चन्द्रप्रभ राजा-
त्रेता युगय् करुणावतार भगवान् वोधिसत्वया न्हापांगु जन्म भद्रशीला नगरय्
जुल । भद्रशीला नगरया क्षेत्रीय जुजु सुधर्य व लानी धर्मरती देविया पुत्ररत्नया रुपय् चन्द्रप्रभ राजाया जन्म जूगु खः । राजकुमारी चन्द्रावतीनाप इहिपा याना: महाचन्द्र व मणिधर नांयापिं विवेकवान् व बुद्धिमानपिं मन्त्रीतय्गु ग्वाहाली कया: चन्द्रप्रभ जुजु बांलाक राज्य न्ह्याकाच्वंगु इलय् देवराज इन्द्र छ्वयाहःम्ह रौणाक्ष व्राम्हणयात मणिगर्भ धयागु बगैंचा ( क्यबय् ) च्वना: थःगु म्हया ला थःम्हं हे धेनाः दान बियाः उगु जुनिया दान पारमिता पूर्ण यानाबिज्या:गु जुल ।
२. धर्मपाल राजकुमार –
अनं लिपा भगवान बोधिसत्वया त्रेतायुगय् निगूगु जन्म बनारसय् जुल । काशीनगरया क्षत्रीय जुजु व्रम्हदत्तेश्वर व लानी द्रुमतीया गर्भं धर्मपाल राजकुमारया जन्म जूगु खः । तर विडम्बनाया खँ, धर्ममाल राजकुमारया थःहे मां लानी द्रुमती बोक्सी विद्या सय्काच्वंगु जुल । बोक्सी विद्याया विधिकथं बोक्सीतय् थःगु विद्या पूबंकेत थ:हे भाःत अथवा कायूया बलि बीमाःगु चलनकथं धर्मपाल राजकुमार थ: माया बोक्सी विद्या पूर्ण ज्वीकेया लागी थःगु छ्यो थःम्हं हे धेनाः जन्मदात्री मांयात थ:गु हि त्वंकाः भगवान् बोधिसत्वं उगु जुनिया दान पारमिता पूर्ण यानाविज्या:गु जुल । उगु इलय् बोक्सी विद्यायात नं प्रश्रय दुगु खँ थ्व बाखने क्यों ।
३. मैत्रीय कन्थक कुमार –
उगु जुनि लिपा त्रेता युगय् भगवान् वोधिसत्वया स्वंगूगु जन्म नं काशीनगरय् हे जूगु जुल । काशीनगरया छम्ह तस्सक नां जा:म्ह श्रेष्ठ महाजन सुमित्र व वय्कःया जहान कुसालीया गर्भं मैत्रीय कन्थक कुमारया जन्म जूगु खः। थः अबुया स्वर्गवास ज्वीवं मां कुसालीया अपार सेवा यायां मैत्रीय कन्यक कुमारं नं अबुम्हेसिनं थेँ हे नाना रत्नादिया व्यापार यायांवंबले न्हियान्हिं वया व्यापार नं वृद्धि जुल । मातृसेवा(मांया सेवा) याःगुया पूण्यफलं थःगु जीवनकालय् हे स्वर्गया अप्सरातयेसं सेवा याना: यमलाकेय् वनाः मातृसेवाया भावना प्रकाश यानाबिज्या:गु जुल ।
४, सर्वज्ञामित्रपाद् आचार्य
भगवान् वोधिसत्वया प्यंगूगु जन्म पद्मपुरी देशय् जुल । पद्मपुरी नगरया छम्ह वैष्य ब्राम्हण जातियाम्ह महाजन गुणशील व महाजनी गुणवतीया गर्भं सर्वज्ञामित्र पादाचार्यया जन्म जूगु खः । गुणशील महाजनया मेम्ह छम्ह जेठीम्ह नं महाजनी दुगु जुयाच्चन । सर्वज्ञामित्रया जन्म जूबले जेठी महाजनीपाखेंया काय्पिसं अबुया धन-सम्पत्ति फुक्कं थःगु ज्वीकेया लागी ज्योतिषीयात ल्हा:तय् कयाः शाल नाल फुक्क वाकेछवःगु जुल । तर दैवसंयोगं रति शर्मा ब्राम्हण व रत्नादेवी व्राम्हनीनं ल्वीका: धर्मदत्त नामं पालन पोषण यानातःगु जुल । लिपा इमि थःगु वृद्ध अवस्थाया कारण छुं जुयाः कालगतिं थःपिं सिनावन धाःसा मचाया पालन-पोषण याइपिं सुं दैमखु धकाः च्यादँ दुम्ह धर्म दत्तयात छम्ह दाउरे (सिँ मिया: जीविका याइम्ह)यात लःल्हानाछवःगु जुल । दाउरेँ नं धन-सम्पत्तिया लोभं रत्नकोष नगरया जुजु रत्नकेतुयात नराहुतिया लागी (यज्ञय् होमे याय्त) मियाछवयाबिल । तर थ्व अनर्थ मजुल । आर्यतारादेवीया खाहालिं धर्मदत्तया जीवन रक्षा जुल । अर्नलि ककुछन्द बुद्धं पादाचार्यया दिक्षां दीक्षित याना: सर्वज्ञामित्र पादाचार्यया नामं सहायान व बज्रयान धर्मया प्रचार-प्रसार यायेगु आज्ञा बियाविज्या:गु जुल । थुकथं निक्वःतक मृत्युया मुलय् लायेधुंकूम्ह सर्वज्ञामित्र पादाचार्य पुनर्जीवन प्राप्त यानाः धर्म प्रचारया लँपुइ समर्पित जुयावन ।
५. सुधन राजकुमार
अनंलिपा भगवान् वोधिसत्वया न्यागूगु जन्म उत्तरपाञ्चाल नगर हस्तीनापुरया क्षेत्रीय जुजु धनवान व लानी व्राम्हणीदेवीया कोखं सुधन राजकुमारया नाम जन्स जुल । सुधन राजकुमारं पूर्वजूनी यानाव:गु पूण्यफलया प्रभावं स्वर्गया द्रुम भूवनया किन्नर जुजुया म्ह्याय् राजकुमारी मनहरादेवीलिसे इहिपा याना: स्वर्गलोकय् नं थःगु दिब्य पराक्रम प्रकाश याना: बिज्या:गु जुल ।
राजकुमारी मनहरादेर्वी नित्य स्तान याइगु तीर्थ जुयाः उगु तीर्थया नां हे मनहरा तीर्थया नामं अद्यापि प्रसिद्ध जुयाच्वंगु जुल ।
६. सर्वानन्द जुजु
करुणावतार भगवान् वोधिसत्व ज्योतिपाल भिक्षुया रुपय् जन्म कयाविज्याःगु इलय् क्रकुछन्द बुद्धया आज्ञाकथं किंसुक नांयागु जंगलय् ज्ञानकर नांयाम्ह माकःया रुप धारण यानाः कुपिगण (माकःतयगु) उद्धार यानाबिज्या:गु जुल । अनं लिपा दीपावती नगर (ललितपुर)य् वसपोलया त्रेतायुगय् खुगूगु जन्म जूगु जुल । उगु इलय् ललितपुर अर्थात् दीपावती नगरय् महाप्रतापीम्ह सुशिलानन्द जुजुं राज्य यानाच्वंगु जुल । वहे जुजुया लानी शीलावतीया गर्भं सर्वानन्द जुजुया जन्म जूगु खः । लिपा राजकुमारी धर्मावतीनाप इहिपा यानालिं महारानी मन्त्री सुवुद्धि व जुजु सर्वानन्द स्वम्हं जानाः चतुर्मासया उपोषध व्रतोपाषना यानाः श्रावकयान, महायान, प्रत्येकयात नापं स्वंगू त्रियानयात बुद्धयानय् समाविष्ट यानाः पञ्चदानया दान महिमा बोध याय्गु ज्याय् समर्पित जुयाबिज्यात ।
७. सुप्रियासार्थबाहन
भगवान् वोधिसत्वया न्ह्य्गूगु जन्म काशी(वनारसय्) जूगु जुल । पूण्यतीर्थया जननी काशीनगरय् उगु इलय् प्रियसेन नांयाम्ह छम्ह श्रेष्ठी महाजन दुगु जुल । वहे महाजनया सहाजनी शशीदेवीया पुत्ररत्नया रुपय् सुप्रिया सार्थवाहनया जन्म जूगु ख: । सुप्रिया सार्थवबाहन तःधिक: जुयालिं प्रियसेन सहाजनं यानावयाच्वंगु रत्नाकर (नाना रत्नया व्यापार)या ज्या नं बांलाक यानावन । उकिया लिसे लिसेँ करुणामूर्ति लोकेश्वरया आज्ञाकथं सालीवनया डाँकातयेगु उद्धारया लागी रत्नाकर व्यापारयापाखेँ आर्जन जूगु धन-सम्पत्ति फुक्कं इनाविल नं मगानाः बरद्धद्वीप नगरं चिन्तामणिरत्न हया: उकिया प्रभावं नानारत्नया वर्षा जुइकाः सकल प्राणिगणयात दु:ख दुरिद्र मुक्त याना: करुणामूर्ति लाेकेश्वरया उपासना यानाच्वन । अनंलिपा उबलेयाम्ह काशी नरेश निसन्तान जूगुलिं जुजुया स्वर्गे जूबले उत्तराधिकारी मदुगु कारण अनया जनतातयेसं सुप्रिया सार्थबाहनयात हे जुजु ल्यःगु जुल । काशीया नरेश ज्वीवं सुलपानाथया म्ह्याय् सावन्धीदेवीलिसे इहिपा यानाः प्रजागणयात – सन्तान तुल्यभाःपिया: राज्य न्ह्याकावन ।
८. सुतसोम जुजु-
अनंलि करुणावलार भगवान् बोधिसत्वया च्यागूगु जन्म कौरव देशय् जुल । कौरव देशया जुजु महाबल न लानी घृतीमलिया गर्भं सुतसोम जुजुया जन्म जूगु खः । उगु इलय कौरव देशया नाप नापसँं च्वंगु काशी महानगरय् छम्ह नरभक्षी जुजुं देशय् तस्सकं अशान्ति मच्चे यानाच्वंगु जुयाच्वन । काशी नरेश सुदासया स्वम्हःम्ह लानी सिंंहनीपाखें दुम्ह राजकुमारी धर्मगंजा देवीया भा:त जुजु सौगाद नरसिंह अर्थात् सदास्त जुजुया जिलाजं हे नरभक्षी जुजु जुयाच्वन । नापसं च्वंगु पवित्र काशीनगरय् अधर्मीम्ह जुजु बुया: अधर्म याःगुलिं जनतात त्राही त्राही जुयाच्वंगु स्वय् मफया सुतसोम जुजुं अनेक युक्ति जुक्तिं सौगाद नरसिंहयात नरभक्षण मयाकल नापं नरवलिया लानी देवी कालीया न्ह्यःने चिनातःपिं गुइगुम्ह राजकुमारतयेत नं मुक्त याना: ब्यूगु जुल । थुलि याय्धुंकाः वहे सौगाद नरसिंह जुजुया म्ह्याय् सप्तकुमारी सुशान्तादेवीयात निम्ह:म्ह लानीया रुपय् ग्रहया यानाः थःगु देशय् तुं लिहांवल । सुतसोम जुजुया न्हापां:म्ह महारानी अरुन्धवती ख: ।
९. सर्वनन्द जुजु –
अनंलिपा भगवान् वोधिसत्वया जन्म सालवती देशय् जुल । थ्व वसपोलया गुंगू जन्म खः।सालवती देशया क्षेत्रिय जुजु सरेश्वर व लानी जयादेवीया पुत्ररत्नया रुपय् जुजु सर्वदनन्दया जन्म जूगु ख: । जुजु सर्वदनन्दया इहिपा सुवद्रादेवी नापं जूगु ख: । जुजु सर्वदनन्द नं तस्सकं दानशीलम्ह धर्मात्मा जुजु जुयाच्वन छन्हु थःगु दरवारया क:सी च्वना: झंग: पंक्षित थ:थःगु मतापय् न्ह्यैपुक ब्वयाच्वंगु दृश्य स्वयाः आनन्दित जुयाच्वंगु इलय् बखुं छम्हेसित उखेर छम्ह बाःजं लिना हयाच्वंगु खनसा थुखेर हाकनं क्वय् च्वना: छम्ह ब्याधां बल्लां (काकःचां) कय्केत ताके यानाच्वंगु खंबले जुजुं थःगु तरवार स्वाराक्क लिकया: न्हापां थःगु ला छकू ध्यनाः बाजपाखे वांछवयाबिल । हाकनं मेगु छकू ला ध्यना: क्वय् ब्याधा च्वनाच्वंथाय् वांछ्वयाबिल, थुकथं छम्ह निर्दोष व शान्तप्रिय बखुंया प्राण रक्षाया लागी थःगु म्हया ला हि फुक्क बाज व ब्याधायात नका: इमित तृप्त याना: उगु जुनिया दान पारमिता पूर्ण यानाविज्या:गु जुल । थ्व बाखंयात आधार कया: धायेगु खःसां न्हापा न्हापा ब्याधा धाइपिं नं राक्षसी स्वभावयापिं हे धैगु अनुमान याय् छिं ।
१०. सुरुप जुजु
भगवान् वोधिसत्वया मेगु जन्म काशी जुल । थ्व वसपोलया झिगूगु जन्म अर्थात त्रेतायुगय् अन्तिम जन्म ख: । उगु इलय् काशी महानगरय् छम्ह परम प्रतापी व धर्मात्माम्ह क्षेत्रीय जुजुं राज्य यानाच्वंगु जुल । जुजु सोमित व लानी सोमिताया पूण्यफलया प्रतापं वय्कःपिनि पुत्ररत्नया रुपय् जुजु सुरुपया जन्म जूगु ख: । जुजु सुरुपया इहिपा सुन्दरीका देवीनाप सुसम्पन्न जूगु ख: । सुन्दरीकादेवीपाखेँ ‘सुन्दरक’ नां याम्ह काय् छम्ह नं दुगु जुल । इपिं स्वम्हं हे तस्सकं धर्मात्मा तस्सकं ज्ञानी, ‘गुह्यक’ नांयाम्ह राक्षसयात थःगु दानशालाय् तया: जुजु सुरुप, लानी सुन्दरीका व राजकुमार सुन्दरक स्वम्हेसिनं थ:थ:गु ला, हि थ:थम्हं हे नकाः उगु जुनिया दान पारमिता पूर्ण याना विज्याःग जुल । वसपोलपिं स्वम्हेसिनं ‘गुह्यक’ राक्षसयात थःगु ला ध्यनाः नकाच्वंगु ल्वहंया मुर्ति काशी आ:तक नं स्वय् दनि धाःगु न्यनेदु ।
करुणावतार भगवान वोधिसत्वं त्रेतायुगय् झिगू जुनि कयाविज्याःगुया बाखं थन हे क्वचाल ।
१ सुवर्ण बर्ण कुसार-
त्रेता युग धुंःकाः दानशील करुणावतार भगवान वोधिसत्वया द्वापरयुगय् न्हापांगु जन्म वैशाली नगरय् जूगु ख: । वैशाली नगरया बैश्य जातिया महाजन दिवाकर व महाजनी शीलावतीया गर्भं सुवर्ण वर्ण कुमारया जन्म जूगु खः । वैशाली नगरया तत्कालीन जुजु अजात शत्रुया मन्त्री प्रचन्द्रं थम्ह है काशी सुन्दरी महाशनाया वध याना: उगु हत्याया दोष सुवर्ण वर्ण कुमारयात लाका: सुलिं तियाः स्यायेत स्वःबले काश्यप बुद्धया शिष्य स्थविरा भिक्षुया ग्वाहालिं भगवान् करुणामय लोकेश्वरया पुजोपासना व ध्यान यानाः काशी सुन्दरी सहाशनायात नं पुनःर्जीवन बियाविज्याःगु जुलसा मन्त्री प्रचन्दयात जुजु व लोकजनया न्ह्य:ने दोषि सावित यानाविज्याःगु जुल । लिपा हाकनं करुणावतार सुवर्ण कुमार मन्त्री प्रचन्दयात जुजुयापाखेँ क्षमा पदान याकाः उद्धार यानाबिज्याःगु जुल । सुवर्ण वर्ण कुमारया इहिपा अनुसुयादेवी नाप जूगु ख: । लिपा सुवर्ण वर्ण कमारं जुजु अजात शत्रुया दरवारय् त:धंम्ह मन्त्री जुया: देशोद्वारया लागु जुल ।
२. श्रीमत वाहन जुजु-
द्वापर युगय् भगवान् वोधिसत्वया निगूग जन्म धर्मपुर नगरय् जुल । धर्मपूरनगरया जुजु सत्यवाहनं व लानी सुशीलावतीया पुत्ररत्नया रुपय् श्रीमत वाहन जुजुया जन्म जूगु खः: । श्रीमत बाहन जुजुया इहिपा भक्तिदेवीनाप सुसम्पन्न जूगु ख: । अक्तिदेवी नापं इहिपा ज्वीधुंकाः जुजुं श्री करुणामय लोकेश्वरया तःधंगु भक्तिभावं सेवा यानाः अमोघपास व त्रिशक्ति प्राप्त यानाः उकिया प्रभावं दुष्ट गरुडयात दमन याना: चिन्तामणि तीर्थया तक्षक नागराज व मेमेपिं नागराजतयेगु उद्धार यानाविज्या:गु जुल ।
३. जलवाहन कुमार-
अनंलि भगवान् वोधिसत्वया जन्म कौशल नगरय जुल । द्वापरयुगय् वसपोलया स्वंगूगु जन्म ख: । उगु इलय् कौशल नगरय् छम्ह तस्सकं नांजा:म्ह वैद्यराज दुगु जुयाच्वन । व वैद्यराजया नां जतिधर वाहन जुल । अथेहे वैद्यराजया जहानया नां शुद्धधरी जुल । शुद्धधरी गुरुमांया गर्भं हे जलवाहन कुमारया जन्म जूगु ख: । जलवाहन कुमारया इहिपा जलाम्बुततीनाप जूगु ख: । जलवाहन दम्पत्तियापाखेँ जलभर व जलगर्भ नांयापिं निम्ह कायेपिं दुगु जुल । दैवसंयोगं छगू इलय् कौशल नगरया तःधंगु पुखू ‘अटाविसभव’ नामं प्रख्यातगु पुखुली च्वंपिं लखौं लख न्यात पुखुली ल:सुना: सिनावने त्यंगु इलय् न्याचातय्त बचे यायेत जुजुयाके ग्वाहालि फ्वनाः किसि, सैनिक, कयलगाडां व मेमेगु सामाग्रीया लिसें ततःग्व:गु घःया माध्यम समुद्रया ल: ल्ह्यया: ल्ह्यया: पुखुली ल: जाय्का: न्यातय्गु प्राण रक्षा यानाविज्या:गु जुल ।
४, पद्मशेखर राजकुमार-
करुणावतार भगवान् वोधिसत्वया मेगु जन्म अर्थात द्वापरयुगया प्यंगूगु जन्म वैशाली नगरय् जुल । पूर्व जन्मय् भगवान वोधिसत्वं देग:,व सतलय् देव-देवीया मूर्ति क्यूगुया पुण्यफलं वैशाली नगरया धर्मात्माम्ह जुजु भुवनाकर व रानी सुमतीदेवीया पुत्ररत्नया रुपय् पद्मशेखर राजकुमारया जन्म जूगु ख: । उगु इलय वैशाली नगरय् सेमेन्त नरेश बांमलाःगु मिखां स्वयावयाच्वंगु जुयाच्वन । लिपा राजकृमार पद्मशेखरया बैंश गायेवं थःगु शैनिक शक्ति, अश्व शक्ति, किसिया फौज आदि बःलाका: धुँ, भालु व शेर नापं अजामरण गबलें मसीपिं मनूतयगु नापं ग्वाहालि कया: थ: अबुया शत्रु सेमेन्तपुरया अंहकारी जुजु सेमन्त लिसे धर्मयुद्ध याना: लडाईलय् बुकूगु जुल । तर थ:म्हं त्याकूगु राज्य पराजित नरेश सेमन्तयात लित तुं बिया: वैशाली लिहांविज्या:बले सकसिनं स्वाँ, अबीर, ताय्, तछ्व-हामो ह्वला: युवराजया जय जयकार याःगु जुल । पद्मशेखर राजकुमारया इहिपा रिपुमतीलिसे जूगु ख: ।
५. विरंकुश जुजु –
अनं लिपा भगवान् वोधिसत्वया न्यागूगु जन्म वनारसय् जुल । वनारसय् उगु इलय् इच्छाकुश नांयाम्ह जुजु राज्य यानाच्वंगु जुल । लानी आलिन्दा देवीया गर्भं विरंकुश जुजुया जन्म जूगु ख: । तर राजकुमार विरंकुश तस्सकं हे विरुपम्ह जुयाच्वन । छाय्धा:सा राजकुमार प्वाथय् दुबले लानी आलिन्दादेवीं अष्टमी व्रतयात अपहेलना या:गु कारणं मांया पाप मचायात पुंगु जुल । अथेख:सां जुजु इच्छाकुश स्वर्गे ज्वीवं राजगद्दी ला च्वनेखन तर जुजुया कुरुपताया कारणं रुप गुण सम्पन्नम्ह शुदर्शनादेवी मच्वंसे वन । महारानी सुदर्शनादेवी थ:त त्वःता: थःछेँय् च्वंवंसां नं जुजु रानीया थःगु माया मतिना मत्व:तू । बरु थःगु राज्य हे मन्त्रीतयेगु जिम्माय त्व:ता: थ:गु भेष हिलाः ससलय् वना: भान्छे जुयाः च्वंवन । शुदर्शनादेवी रुप लावण्यं जाःम्ह तस्सकं बांला:म्ह जुया: न्हियान्हि धया थेँ उखें थुखेँ नाप नापं च्वपिं देश विदेशयापिं राजकुमार व जुजुपिसं तक नं इहिपा लागी दूलत छवयाहइगु सन्देश छ्वयाहइगु थ्व फुक्क विरंकुश जुजुं स्यू । तर वं याय् ज्यूगु व याय् छिंगु खँ छु हे मदु । थथेहे जुजुं छक्व: थज्या:गु न॑ ई वल, राजकुमारी शुदर्शनादेवीया लागी न्हयेगू देश छपं जुया; लडाई या:वल । उगु हे इलय् विरंकुश जुजुं थ:गु बहादुरी क्यनाः थ: याकःचां हे बिरोधीत दक्वसित लिनाछ्वयाबिल । थजाःगु बहादुरी खनाः लयताःपि राजकुमारी सुदर्शनादेवीया मां-बौपिसं थ:म्ह्याय् वयात ल:ल्हानावीगु खँ ल्हाःबले भान्छेरुपी विरंकुश जुजुं धाल “क्षमा याना विज्याहुं ! जि छम्ह नोकर जुया: जुजु महारानी लयेतासे ब्यूगु उपहारयात “मय’ धका: अपमान यायेगु जिगु औकात मखु । अयेसां राजकुमारी जित: ययेकूसा जक जि स्वीकारयाय फै । तुरुन्त हे राजकुमारीं स्वीकार यात । तर, अयेसां नं विरंकुशं धाल राजकुमारी जिगु बहादुरी ला खन, तर जिगु ख्वा: मखंनि जिगु ख्वाःनं स्वयादिसं धका: थःगु सक्कलिगु ख्वाः क्यंबले न्ह्य:ने दनाच्वपिं जुजु महारानी स्वम्हेसिनं विरंकुशया ख्वा: तक हे स्वय् मछाल । आखिर, राजकुमारीं क्षमा फ्वन । विरंकुश व शुदर्शनादेवी निम्हं थःगु राज्यय् लिहां वल । जुजु विरंकुश व महारानी शुदर्शनादेवी निम्ह जुया: अष्टमीया व्रत च्वनेवं जुजु विरंकुशया कुरुप अनुहार नं सुरुप जुया: बांलानावल ।
६. महासत्व राजकुमार-
करुणावतार भगवान वोधिसत्वया मेगु जन्म अर्थात खुगूगु जन्म द्वापरया अन्त्य जुयाः कलियुग आरम्भ ज्वी थें च्वंगु छगू कथंया संक्रमित कालय् नेपा:या दक्षिण पूर्व पांचाल देशय् जूगु ख: । थौंकन्हे थ्व थाय् काभ्रे जिल्ला अन्तर्गत लानाच्वंगु दु । पांचाल देश थौंकन्हे पन्ती, पनौति, पलाँती आदि थीथी नामं प्रसिद्ध जुयाच्वंगु दु । पांचाल देशय् उगु इलय् छम्ह अतिकं धर्मात्माम्ह वैष्य (नेवाः) जुजुं राज्य न्ह्याकाच्वंगु जुल । लुमंकेवह:गु खँ छु दु धाःसा मल्ल जुजुपिं जक नेवा: जुजु मखु । नेवाः जुजुपिनिगु इतिहास किराँत स्वया: नं प्राचीन अझ गोपाल, महिषपाल स्वया: नं प्राचीन ज्वीफुगु खँ थ्व बाखंनं क्यं । राजकुमार महासत्वया बौ जुजु महारथ नं छम्ह नेवा: जुजु जूगुलिं थ्व खँयात गाक्क तिब: बियाच्वंगु दु । राजकुमार महासत्व पांचाल नरेश महारथ व लानी महादेवी सत्यवतीया स्वम्हम्ह अर्थात कान्छाम्ह काय् खः । महाप्रसाद व महादेवी जेठा व माहिलाम्ह काय् ख: । महासत्वया जन्म कलिगत सम्वत् ९५८ चैत्र शुक्ल पक्ष बुद्धबार खुनु जूगु ख:।
जुजु महारथ व लानी महादेवी सत्यवतीया स्वम्हं राजकुमारपिं छम्ह बांला:पिं व राजगुणं सम्पन्नपिं जुयाः जुजु, लानी, मन्त्रीगण व प्रजागणपिं सकलें आनन्दित जुयाः हर्ष मनं थःथःगु ज्याखँय् कुशल मंगल पूर्वक जीविका यानाच्वंगु जुल । उकीसनं कान्छाम्ह राजकुमार महासत्व स्वीनिता लक्षणं राजकुमारया स्वीनिता लक्षणया बारे लेखया ल्युने पाखे चर्चा याय्गु जुयाः गुरु पुरोहित सकसिनं राजकुमार महासत्वं थ:गु जीवनकालय् थज्या:गु छगू महान पूण्यया ज्या यानावनी गुकिया कारण पिता पूर्खा व देश नरेशया नां सदाकाल अमर जुयाच्चनी नापं थःनं त्रिलोकय् विख्यात जुयाच्वनी धकाः न्हापानिसेँ हे भविष्यवाणि यानात:गु जुल ।
ई थःगु स्वभावं न्ह्यानातुं च्वन । स्वम्ह राजकुमार महाप्रसाद, महादेव व महासत्व नं पुन्हिसिया चन्द्रमा थें सम्पूर्ण राजगुणं युक्त जुया: वीर, धीर व विद्धान जुयावल । नाप दयाशिल, दानशील, विनयशील व सहनशीलताया स्वभाव नं इमिके माक्वं खनेदत । स्वम्ह दाजु किजा नं तस्सक हे मिले जू। इमिगु मिलसारीता खना: जुजु व लानी नं तस्सकं सन्तुष्ट जयाच्वन ।
छन्हु इपिं स्वम्हं थःगु दे पंचाल नगर तापाक्क गन्धमादन पर्वतया क्वसं कुष्म वनय् विहार (चाह्यू) वंबलय् छम्ह मचा बूम्हं मां धुँ नय् त्वने मखनाः छटपटे जुयाच्वंगु व नापसं न्याम्ह मस्त नं नय् पित्याना: हिमि चाया: मांम्हे सियागु सुकूगु दुरु सातू सालाः चचःफुनाच्वंगु दृश्य इमिसं खना: मांधुँया नय् त्वने मखनाच्वंगु व मस्तयसं दुरु चचः फुनाः सास्ति यानाच्वंगु स्वयेबले छखेँ छखें ला व मस्तयेत हे नुनाछ्वय् मास्ति वः ज्वी । तर मातृ ममत्वया कारणं वं अथेनं याय् मफैच्वन अथें संसं थें संका: सुम्क सह यानाच्वन । थज्यागु कारुणिक दृश्य खनाः चाह्यूवंपिं स्वम्हं राजकुमारपिं अजू चाया: त्वल्हे जुयाः स्वयाच्वन । छुं ई लिपा थःम्हं छुं याय् मफैगु तायका: इपिं थःगु लँपु लिनावन । तर दक्कलय् चीधिकःम्ह राजकुमार महासत्वं इमिगु प्राण न्ह्यागु याना: नं रक्षा याय् ध्वैगु मन मनं दृढ संकल्प याय् धुंकूगु जुल । अयूजुया: अनं छुं भतिचा तापाक्क वने धुंका: निम्हं दाजुपिन्त छलय् याना: हाकनं वहे थासय् लिहां वयाः राजकुमार महासत्वं व मां धुँयात थःगु ला थःम्ह धेनाः नकु नकुं लिप्तय् हिनू चफ्फुना: हि नाप त्वंका: प्राणान्त जुयावन । मनूया लाहि नय् खना: मां घुँ दृष्टपुष्ट जुया: दुरु नं जायावल । फलस्वरुप मां-मस्त सकसिगुं प्राण रक्षा जुल । थुक्थं करुणावतार भगवान वोधिसत्वं उगु जुनिया दान पारमिता पूर्ण यानाविज्याःगु जुल । महासत्व राजकुमार प्राण त्याग याःगु थासय् जुजु महारथं दय्का थक्गु ‘सप्तरत्नमय भूवनेश्वर चैत्य’ अर्थात “नमो बुद्ध चैत्य(नमूरा चेत्य) थाैंतक नं गण्धमादन पर्वतया च्वकाय् अवस्थित जुयाच्वंगु दु । राजकुमार महासत्वया अस्थिधातु गर्भय् तया: सप्तरत्न थुना: दयकूगु लुँयागु कलस स्थापना याना: दयेकूगु चैत्य जुया: थ्व चैत्यया न्हापाया ना ‘सप्तरत्नमय भूवनेश्वर चैत्य’ नामंकरण जुयाच्वंगु ख: । लिपा शाक्यमुनि भगवान बुद्ध अन विज्याना: नमस्कार याःगु जुया: थुगु चैत्यया नां थौंकन्हे ‘नमो बुद्ध च्रैत्य’ या नामं प्रसिद्ध जुयाच्वंगु ख: । करुणामुर्ति महासत्व राजकुमार झिंखुदँया वैशय अर्थात कलिगत सम्वत् ९७४ भाद्र कृष्णपक्ष द्वादशी बुद्धवार खुनु प्राण उत्सर्ग यानाबिज्या:गु खः । अयेजुया: दँय् दसं भाद्र कृष्ण द्वादशी व तृयोदशी खुनु नमुरा भगवानया त:धंक मेला हनीगु चलन जुयावयाच्वंगु ख: ।
७. सिंहलसार्थ वाहन –
करुणावतार भगवान् वोधिसत्वया मेगु न्हयगूगु जन्म सिंह कल्पनगर उत्तर कोलीग्राम (धँबहि) नाम प्रसिद्धगु व्यापारिक नगरय् जूगु खः । उगु इलय् सिंहकल्प नगर अर्थात थौंकन्हेया थँबहि धैगु थासय् तस्सकं नांजाःम्ह छम्ह रत्नाकर व्यापारी दुगु जुल । वहे व्यापारी सिंहसार्थबाहन व जहान् केसीनिवेतीया पुत्ररत्नया रुपय् सिंहलसार्थबाहनया जन्म जूगु ख: । सिंहलसार्थबाहन ल्याय्म्ह जुयालिं थ: बौनं न्हापानिसेँ यानावयाच्वंगु व्यापारय् हे ल्हा: त:गु जुल । थ्वहे व्यापारया ज्याय् ल्हासा वंबले डुङ्गा पल्टै जुया: ताम्रदीप थ्यंक च्वीके यंकूगु जुल । अन भगवान् करुणामय लोकेश्वरया ग्वाहालिं अनच्वंपिं राक्षसतयेत दमन यानाः सिंहलसार्थबाहन सकुशल थःगु देशय् लिहांव:गु जुल । अनं छु ई लिपा बहे ताम्रदीपयापिं राक्षसतय्सं थःगु देशया जुजु सिंहकेशर महाराजयात वध याःगु जुयाः महाराज निसन्तान जूगुलिं सिंहलसार्थबाहन थःहे जुजु जुया: हाकनं ताम्रदीपय् वना: अन च्वंपि सम्पूर्ण राक्षसतयेत दमन याना: अन्त्यय् बुद्ध धर्मया शरणय् छवःगु जुल । चैत्र कृष्णपक्ष पारुखुनु सिंहसार्थवाहनया जात्रा न्याय्कीगु चलन अद्यापि जुयाच्वंगु दु ।
स्येन जुजु – :
अ्नंलिपा भगवान् वोधिसत्वया च्यागूगु जन्म अरीष्ठ देशया जुजु जयसेन व लानी पुष्पावतीया पुत्ररत्नया रुपय् जूगु खः । स्येन जुजुया इहिपा जय प्रभादेवीनाप सुसम्पन्न जूगु जुल । लिपा स्येन जुजुं छम्ह तपस्वी ऋषिया आग्रह न्यना: थ: महारानी जय प्रभादेबी वहे ऋषियात दान बियाछ्व:गु जुल । हाकनं बृद्ध व्राम्हणया भेषय् व:म्ह छद्मभेषी इन्द्रयात थःगु म्ह बाम्ह धेनाः ल:ल्हानाब्यूगु जुल । थुकथं करुणावतार भगवान् वोधिसत्वं उगु जुनिया दान पारमिता पूर्ण यानाबिज्या:गु जुल ।
९, विश्वन्तर राजकुमार –
दानवबीर भगवान् वोधिसत्वया गुंगूगु जन्म विदर्भ देशय् जूगु जुल । विदर्भ देशया जेन्तुत नगरया जुजु संजय व लानी फुसर्तीदेवीया गर्भं वेसन्तर (विश्वन्तर) राजकुमारया जन्म जूगु ख: । वेसन्तर राजकुमार छगू परिवन्धय् लाना: दरवारया स्वीनिता लक्षणं जाःम्ह दरवारया ततःधंगु धार्मिक कृत्यया ज्याखँय् विशेष अभिषेकया लागी जक दर्शनीय जुयाच्वंम्ह मंगलमूर्ति समानम्ह किसि दान बियाछ्वःगुलिं राजकीय कानून कर्थ देशं पितिनाछव:गु जुल । थःगु देशं पितिनाच्वंम्ह राजकुमार विश्वन्तर बंकप्रदेशय् वना: निर्वासित जीवन हनेमाल । अन नं जुजुक नांयाम्ह छम्ह वृद्ध व्राम्हणयात पुत्र-पुत्रीजा कुमार व कृष्णा जीनी (काय्-म्ह्याय्) दान बियाछ्वःगु जुल । हाकन व्राम्हणया भेष धारण याना: व:म्ह देवराज इन्द्रयात थ: जहान मन्दिनीदेवीयात नं दान यानाः उगु जुनिया दान पारमिता पूर्ण यानाबिज्या:गु जुल ।
१०. मणिचू्ड राजा –
करुणावतार भगवान् वोधिसत्वया झिंगूगु जन्म अर्थात् द्वापरयुगय् अन्तिम जन्म सांकेतु नगर (सक्व) देशय् जुल । उगु इलय् सक्व देशय् व्रम्हदत्त नांयाम्ह तस्सकं पराक्रमीम्ह जुजुं राज्य यानाच्वंगु जुल । महारानी कान्तीमतीया गर्भं मणिचूड राजाया जन्म जूगु ख: । मणिचूड राजाया निरगर यज्ञ यानाच्वंगु इलय् राक्षसया भेषय् वःम्ह देवराज इन्द्रयात थःगु ला, हि नापं दान ब्यूगु जुल । अथेहे हाकनं थःहे पासा हस्तिानपुरया जुजु दुसप्रहदं थःलिसे लडाई याःव:बले पासालिसे लडाई मयायेगुया लागी तथागत प्रत्यक वुद्धया ग्वाहालि कया: आकाश-मार्गं हिमवत् पर्वतय् वनाः तपस्या यानाच्वनेमाल । लिपा दुसप्रहद जुजुं मित्रद्वोह पासालिसे वैरभाव या:गु आपराधिक कर्मफल स्वरुप हस्तिनापुर नगरय् त:च्वःगु हैजा रोग फैले जुल । उकिया निदानया लागी हाकनं मणिचूड राजां थ:गु छ्यनय् च्वंगु मणि कःतिं किया: लिकया: दान ब्यूगु जुल । थुकथं भगवान् बोधिसत्व बुद्धत्व प्राप्तिया लागी उगु जुनिया सम्पूर्ण दानपारमिता पूर्ण यानाबिज्याःगु जुल । मणिचूड राजाया इहिपा महारानी पद्मावती नाप सुसम्पन्न जूगु जुलसा पद्मावती महारानीपाखेँ राजकुमार पद्मोत्तरया जन्म जूगु खः । सक्वय् गुन्हि पुन्हिखुनु मणिचूड राजाया मेला हनीगु चलन दँय् दसं जुयाच्वंगु दु ।
थनंनिसें करुणावतार भगवान् वोधिसत्वया द्वापरयुगया झिगू जन्म अर्थात् बुद्धत्व प्राप्त ज्वीस्वयां न्ह्यःया स्वीछगू जुनिया दानपारमिता सम्पूर्ण वर्णन क्वचाल ।
कलियुग
१. सिद्धार्थ कुमार –
द्वापरयुगया पांचाल नरेश महारथ व महारानी सत्यवती थःगु जीवनकालय् यानावंगु पूण्यफल व महासत्व राजकुमारया दानवृत्तिया प्रभावं कलियुगया आरम्भय् नेपा:या लुम्बिनी धैगु पवित्र भूमी जुजु सुद्धोधन व महारानी मायादेवीया रुपय् जन्म जूगु खः । कलियुगय् थ्व वसपालेया न्हापांगु जन्म ख:सां नं थ्वहे वसपोलया मनुष्य रुपय् अन्तिम जन्म नं जुल । सिद्धार्थ कुमार लुम्बिनी बाटिकाय् अवतरण ज्वीसातकि न्हयेपला: छिना: प्यखेरं स्वया: धयाबिज्यागु दु -थ्व जिगु अन्तिम जन्म ख: ।’ सिद्धार्थ कुमारं मगा:गु वोधिज्ञानया न्हयगू अंगया प्रतीकया रुपय् माने यानातःगु दु ।
वोधिज्ञानया न्हय्गू अंग अर्थात् सप्त वोध्याङ्गया अर्थ थथे ख: –
१. स्मृतिसंवाध्यङ्ग
२. धर्म-विचय-संवोध्यङ्ग
३. वीर्य-संवोध्यंग
४. प्रीति-संवोध्यङ्ग
५. प्रश्रब्धि-संवोध्यङ्ग
६, समाधि-संवोध्यङ्ग
७. उपेक्षा-संवोध्यङ्ग
पांचाल नगरया जुजु, महारानी व राजकुमारपिन्सं कलियुगया आरम्भय् नेपा:या लुम्बिनी पवित्र भू-भागया राजकुलय् जन्म कयाबिज्याःथें तुं उबलेयाम्ह नय्मखंम्ह मांधुँ सिद्धार्थ कुमारया चिरीमां प्रजापति गौतमीया रुपय् जन्म जूगु जुल । पूर्वजूनी उम्ह मांधुँ नयपित्याःगु झोंकय् थ:मस्त हे नयाछ्वय्ला धकाः मनय् तःगु पाप याना: थुगु जुनी प्रजापति गौतमी निसन्तान जूगु ख: । अले व मांधुँ महासत्वया ला, हि नःम्ह जुया: थुगु जुनी प्रजापति गौतमीं सिद्धार्थ कुमारया पालनपोषण याय्मा:गु ख: । उबलेयापिं न्याम्ह धुँया मचात नं थुगु जुनी पंचभद्र भिक्षुगण कौन्दीण्य, बाष्पभद्रीक, महानाम व अश्वजीतया रुपय् जन्म काःगु जुल । महासत्व राजकुमार कुष्म वनय् वासच्वंगु इलय् महासत्वलिसे कुशल मंगलया खँ ल्हाना: खड्ग ल:ल्हानावंम्ह वनदेवी थुगु जुनी सिद्धार्थ कुमारया जहान युवरानी यशोधराया रुपय् जन्म जूगु जुल । वहे चान्हय् महासत्व राजकुमारलिसें ल्वाःवःम्ह राक्षस थुगु जुनी देवदत्तया रुपय् जन्म काःगु जुल । देवदत्तं सिद्धार्थ कुमारयात थुगु जुनी गुलि दु:ख सासना बिल उलि हे दुःख सासना महासत्वया जुनि पत्तिकं हे गबलें राक्षसया रुपय्, गबलें मारगणया रुपय्, गबलें दुष्ट शत्रुया रुपय् दुःख बियांंतुं वयाच्वंगु जुल । अथेहे उबलेयाम्ह मन्त्री महासत्य थुगु जुनी राहुल कुमारया रुपय् जन्म जूगु जुल । उबलेयाम्ह महाचंख कोतुवाल थुगु जुनी आनन्द भिक्षु जुया: जन्म काःगु जुल ।
थथेहे करुणावतार भगवान् वोधिसत्वं विभिन्न सप्त ध्यानी बुद्धपिनिगु पालय् नं विभिन्न रुपय् जन्म कयाबिज्या:गु जुल । गथेकि
- दिपंकर तथागतया पालय् सुभेरु ऋषि,
- विपश्वीवुद्धया पाले सत्यधर्म बोधिसत्व,
- कनकमुनि वुद्धया पालय् सुधर्मराज समहाजन,
- काश्यप बुद्धया पालय् ज्योतिराज वोधसित्व,
- सिखी बुद्धया पालय् क्षेमराज गृहस्पति,
- वैशम्य बुद्धया पालय् पर्वताक्ष दानपलि,
- क्रकुछन्द बुद्धया पालय् ज्योतिपाल वोधिसत्वया
रुपय् जन्म कया: आपालं आपालं प्राणितयेगु उद्धार यानाबिज्या:गु पूण्यफलया प्रभावं बुद्धत्व प्राप्त यानाबिज्या:गु खः । थुगु जुनी नं सिद्धार्थ कुमार राजपात व थःगु ऐशआरामया जीवनयात परित्याग यानाः नीगुदँया वैशय् थःगु धैगु फुक्क त्वःता: बुद्धत्व प्राप्तिया लागी कठोर तपस्या यानाबिज्या:गु जुल । आखिरय् उगु हे तपस्याया प्रतिफल स्वीखुदँया वैशय् बुद्धत्व प्राप्त यानाबिज्याःगु जुल । अनंलि आपालं शिष्यपिन्त बुद्धत्वया ज्ञान बिया: देश देशावर चा:चाःहिला: बुद्धधर्म प्रचार व शान्तिया लँपु क्यक्यं चयेदँया वैशय् कुशीनगर धैगु थासय् महापरिनिर्वाण प्राप्त यानाबिज्यात । महासत्व राजकुमारया जन्म व स्वर्गारोहण नितां बुद्धवार खुनु ला: थें तुं सिद्दार्थ कुमारया जन्म, बुद्धत्व प्राप्ति व महापरिनिर्वाण थ्व स्वंगुलिं छन्हु हे वैशाख पुन्हि खुनु ला:गु नं तःधंगु संयोगया हे खँ जुल । सिद्धार्थ कुमार मानव मात्रया कल्याणया लागी शान्तिया लँपु क्यनाथकूगु व सिद्धार्थ कुमारया जन्मं विश्व रंगमञ्चय् झीगु देया मान, प्रतिष्ठा व गरिमा बढे जूगुलिं झीसं दँयदँय् पत्तिकं वैशाख पुन्हिया पावन दिनस सश्रद्धा वसपोलया बुदिंया रुपय् बुद्धजयन्ती उत्सव न्यायका: वयाच्वनागु जुल । थ्व धर्ती दत्तले आकाशय् सूर्द्यः व चन्द्रमा लुतले
नेपाःमिया लागी वसपोल न्ह्याबलेँ नं प्रणम्य जुयाच्वनी । नापं सिद्धार्थ कुमार शाक्यमुनि बुद्ध व पवित्र तीर्थस्थल लुम्बिनीयात सत्सत् प्रणाम यासें राजकुमार महासत्वया स्वीनिता लक्षणया बारे थन चर्चा यायेगु जुइ –
महापुरुषतयगु स्वीनिता लक्षण धैगु थथे खः –
१. मुकुटथें लसी वःगु छ्योँ
२. सूर्द्यःया रश्मीथें म्हासुन:गु पीतवर्ण
३. तस्सकं तःधिक: व चीधिक नं मखु ठिक्क म्हधिक:
४.हाकुसे ख्वातुसे च्वना कुलिचिंगु सँ
५.चकंगु व टल्के जूगु कपा:
६.सुन्दर, सौम्य व मुसुं न्हिलाच्वंगु ख्वाः
७.सास: ल्हाइबले सुगन्ध वैगु
८.अजलं दाया: केलंच्वंगु पलेह:थें जाःगु मिखा
९. धनुष आकारया मिखाफुसि
१०. हृष्टपुष्टगु न्हकु
११.सालुसेच्वंगु ताःहाकःगु श्रवणशक्ति बांलाःगु न्हायेपं
१२. ह्याउँसे पुष्टगु नेता:
१३. ह्याउँसे साल्लुसेच्वंगु चिकिचाप्वा:गु म्हुतु
१४. नाइसे, सुलुक्कच्वंगु च्वका लूगु न्हाय्
१५. ह्याउँसे, साल्लुसे व ता:हाक:गु मे
१६, ह्याउँसे हिसि दुगु वाधी
१७ त्वइसेच्चनाः टल्के जूगु व टम्म मिले जूगु वाझ्वः
१८. बांला:गु, न्यने यैपुसेच्वंगु व स्पष्टगु सः
१९, चन्द्रमाथें ज्वःगु ख्वाःया लू
२०. चिक्चाग्व:गु मन्चा
२१. चकंगु छाति
२२. मृगयाथेँ चिक्चापुगु जँ
२३. चिक्चाग्वःगु प्वाः
२४.चाकलाःगु दुने दुहांवंगु टेपुचा
२५. ताता:हाक:गु ल्हाः
२६. कलमथे जाःगु ह्याउँसेच्वंगु पतिं
२७ ह्याउँसे पुष्ट पुष्टगु लुसि
२८. हृष्टपुष्टगु ह्याउँसेच्वंगु खम्पा व पिलाक्व
२९. चिक्चाग्व:गु पुलि
३०. हृष्टपुष्टगु लप्पा
३१. चक्र अंकित पला: तैबले बांलाक बँय् थीगु पालितः
३२. चिक्चाधंगु लिङ्ग
थुलि महापुरुषतय्गु स्वीनिता लक्षणया चिं खः ।