नेपालभाषा स्थानीय पाठ्यक्रम

कृष्णा श्रेष्ठ
लोकहित आ.बि,ठमेल

  • तगिं छगू     :-
    १.यःमरि कविता
    २.छगः,निगः …….झिगःतक
    ३.छि,नछि……..सान्हतक
    ४.मां आखः ,बा आखः , चिना आखः  
  • तगिं निगू    :-   
    १.व:पाखें नां ,क्रिया,विशेषण म्हसीकेगु 
    २.झिंछग:निसें ….. न्यीग:तक
    ३.व:पाखें खँत्वा:,खँपु दयेकेगु   
  • तगिं स्वंगू    :- 
    १.क्वातिपाखें क्रिया विशेषण ,सर्वनाम म्हसीके
    २.नीछग:निसें ….स्वीग:तक
    ३.सापारुपाखें खँत्वा:,खँपु दयेकेगु
    ४.बिस्का: जात्रा 
  • तगिं प्यंगू     :- 
    १.हाम्व:ग्वारापाखें ल्या: खाना: इनेबले जा:(लिंग) म्हसीके
    २.हाम्व:ग्वारापाखें ल्या: (अंक), जा:(लिंग) म्हसीके
    ३.स्वीछग:निसें। ….न्यय्ग:तक
    ४.बज्रयोगिनी द्य:  
  • तगिं न्यागू   :-
    १.गथांमुग:पाखें विस्मयादिवोधक खँग्व: व खँपु म्हसीके
    २.न्यय्छग:निसें…..न्हय्ग:तक
    ३.दापूया इकाई
    ४.लनेगुया इकाई  
  • तगिं खुगू     :-   
    १.पाहाँच:ह्रेपाखें कारक, निपात  म्हसीके
    २.न्हयछग:निसें …  सछिग:तक 
    ३.दां ल्या:खायेगु
    ४.पाहाँच:ह्रे 
  • तगिं न्ह्यगू    :-  
    १.स्वन्ति नख:पाखें कारक म्हसीके 
    २.सच्छिनिसें द्व:छि तक 
    ३.दां ल्या:तयेगु
    ४.स्वन्ति नख:
  • तगिं च्यागू   :-   
    १.मोहनि नख:पाखें विभक्ति म्हसीके 
    २.द्वछिनिसें लखछितक 
    ३.ल्या:खायेगु,निनेगु , लनेगु 
  • तगिं छगू  :-
    १) यःमरि पुन्हि ,
    २)जनबहाःद्यः ,
    ३)कौला , ज्यःना , तुच्चा , बेलिया परिचय ,
    ४)क्वथा ज्वलं व
    ५)मस्तय् लंया नां
  • तगिं निगू  :- 
    १) सिथि नखः ,
    २)बुंगद्यः जात्रा ,
    ३)समय्‌बजि ,
    ४)अय्लाः , थ्वं ,
    ५)बैगः ज्वलंया नां व
    ६)मिसा मिजं लशं कमिज सुरूवा भोटो म्हसीका
  • तगिं स्वंगू  :-
    १)गुंपुन्हि व
    २)बिस्काः जात्रा ,
    ३)भ्वय् ,
    ४)धुकूज्वलंया नां ,
    ५)मिसा लं पर्सि गा म्हसीका
  • तगिं प्यंगू :-
    १)घ्यःचाकु संल्हू ,
    २)वज्रयोगिनी जात्रा ,
    ३)येँयाःया जात्रा ,
    ४)देय्मा भ्वय् व महा भ्वय् ,
    ५)छेँदिइ तइगु ज्वलं ,
    ६)तःधिकःपिंसं फीगु लं ज्वलं व नां
  • तगिं न्यागू  :- 
    १) गथामुगःचह्रे,
    २) कु छ्वयेगु,
    ३) सगं ज्वलं,
    ४)मचा जंक्व ज्वलंया नां
  • तगिं खुगू  :- 
    १)पाहाँ चःह्रे ,
    २)सकिमना पुन्हि ,
    ३)ल्हुति पुन्हि मेला ,
     ४)दशहरा ,
    ५)जाभू व सीकाःभ्वय् ,
    ६) इही , कयेतापुजा व बरे छुइगुयात मागु ज्वलं नं व महत्व
  • तगिं न्ह्यगू  :- 
    १)खायुसंल्हू ,
    २)स्वन्तिनखः व
    ३)थक्वाः महालक्ष्मी जात्रा ,
    ४)थाय्‌भु गबलय् व गय्‌याना नकी व
    ५)महाभोग(पशुपति) ,
    ६)बैठक कोथाय् तइगु ज्वलंया नां ,
    ७)इहिपाया भेषभूषाया नां
  • तगिं च्यागू  :- 
    १)चथाः ,
    २)मोहनि ,
    ३)सपनतीर्थ व
    ४)चन्देश्वरी जात्रा ,
    ५)बुराबुरी जंक्वया वसःया म्हसीका ,
    ६)द्यःकू नापं छेँ छखांया नां ,
    ७)इहिपा ज्वलंया नां
  • तगिं छगू      :-   श्रीपञ्चमी,आख: ( च्वयेगु सुरु यायेगु)
  • तगिं निगू     :-   निदेँ, प्यदैँ व झिनिदँ  बुदि
  • तगिं स्वंगू     :-    मचाबु ब्यंकेगु
  • तगिं प्यंगू     :-   मचायात जा नकेगु (मचा जंक्व)
  • तगिं न्यागू    :-   वःलाः, कय्तापुजा, बरे छुइगु, इहि, बाह्राः
  • तगिं खुगू     :-   इहिपा
  • तगिं न्ह्यगू    :-   जंक्व
  • तगिं च्यागू   :-   जन्मनिसें मृत्यु संस्कार

  • तगिं छगू     :-   चीभाः, देगः, गणेद्यः व भैरःद्यः
  • तगिं निगू     :-   बहा:बही, चुक, ननि,
  • तगिं स्वंगू    :-   ल्वहंहिति, पुखू, तुँ, बुंगाः
  • तगिं प्यंगू    :-    प्यम्ह गणेद्यः, प्यम्ह करूणामय, प्यम्ह नारायणद्यः
  • तगिं न्यागू   :-   सतः, फल्चा व छ्वास
  • तगिं खुगू     :-   पीठ व अजिमा द्यः
  • तगिं न्ह्यगू    :-   १२गू तीर्थया नां 
  • तगिं च्यागू   :-    झिगू  विश्व संम्पदा

  • तगिं छगू      :-    पुं व छिपाया ज्या
  • तगिं निगू     :-    दकःमि व सिँक:मिया ज्या
  • तगिं स्वंगू     :-    मरिकःमि व ल्वहंकःमिया ज्या
  • तगिं प्यंगू     :-    नकःमिया ज्या
  • तगिं न्यागू    :-   सिजःकःमि व लुँकःमिया ज्या,घरेलु उद्योग (७ गू  चिकं सा:)
  • तगिं खुगू     :-    कँय‌्क:मिया ज्या
  • तगिं न्ह्यगू    :-    ज्यापुतयगु ज्या
  • तगिं च्यागू   :-  जातीय ब्यवस्थापन (विस्तृत रुपं),गापाल वंश व महिषपाल वंश

  • तगिं छगू    :- 
    १) सकारात्मक बिचार ब्यवहारय् क्यनेगु
    २) कुमार पूजा, कुमारी पुजा
  • तगिं निगू    :- 
    १) हनाबनाया खँ ब्यवहारय् क्यनेगु
    २) छेँज, माचाछि, भोछिं,फुकि जः
  • तगिं स्वंगू   :- 
    १) सहानुभूति व ग्वाहालिया ब्यवहार
    २) त्वा:बाहा:, नाय: नकिं,सी कायेगु
  • तगिं प्यंगू    :-   
    १) ज्ञानगुणया खँ
    २) सिद्धार्थया बुद्धत्व प्राप्ति
    ३) न्याम्ह थाकुलि व नकिं 
  • तगिं न्यागू  :-
    १) थ:पिसं यायेमाःगु विधि व्यवहार
    २) बहुजन हिताय बहुजन सुखाय
    ३) गुथि
  • तगिं खुगू    :-   
    १) परिवार म्हसीका
    २) रितिथिति
    ३) बैगलय् लाकां न्ह्यानावने मज्यू
    ४) द्यःकुथिइ नसला कया वनेमा द्यःपूजा यायेमा
  • तगिं न्ह्यगू      :- 
    १) शिक्षा वीगु ग कायेगु
    २) दाजुकिजा,फुकी, गुथियार
    ३) न्याम्ह थकालिया भुमिका
  • तगिं च्यागू     :- 
    १) परम्परागत कानुनकथं  व्यबहार यायेफैगु
  • तगिं छगू     :-   ख्य:या परिभाषा 
  • तगिं निगू     :-   पहाड व गुँ , थःने , क्व:ने व दथु
  • तगिं स्वंगू    :-    च्वापुगुँ व थ्वया महत्व 
  • तगिं प्यंगू    :-   धः , खुसि, सागर, महासागर 
  • तगिं न्यागू   :-  चा , फि व ल्वहंया बनोट ,प्रयोग व महत्व 
  • तगिं खुगू    :-   सुर्द्य: चन्द्रमा व नगुया उत्पति व महत्व 
  • तगिं न्ह्यगू   :-   सुपाँय , ग्रहण व खानिया बनोट 
  • तगिं च्यागू  :-   प्राकृतिक विपत्ति , लकस प्रदुषण व संरक्षण 
  • तगिं छगू     :-   
    १.थ:गु म्ह सुचुकुचु यायेगु 
    २.यकंधाला ,घ:कासा , प्वा:स्या:ला पिस्या:ला ,लौंव दाया खवं दाया कासा 
  • तगिं निगू    :-   
    १.छेँ सुछुकुचु यायेगु 
    २.ध्वाइँकासा , तेलकासा व सुलाकासा 
  • तगिं स्वंगू    :-   
     १.त्वा:सुचुकुचु 
    २.कानकानपिच्चा ,च्याम्पत्ति,पानदस व इमाकासा 
  • तगिं प्यंगू    :-   
    १.ब्वनेकुथि सुचुकुचु 
    २.कबर्दी ,दांगदुंग व कौ ह्वायेगु कासा 
  • तगिं न्यागू   :-   
     १.कुपोषण जुइगु कारण व रोकथाम 
    २.पाँय्,द्य:ना तिसानां ,धुँ , नागया पुखुली ध्वाम्पुंक कासा 
  • तगिं खुगू    :-  सरे जुइगु ल्वय् (सेखं,आउँ ) व मजुइगु (मुटुल्वय्) , बचेजुइगु उपाय्
  • तगिं न्ह्यगू   :-   कसरत ,सरे जुइगु ल्वय् (खिचा कै व भ्वसा कै ) व मजुइगु (मधुमेह) ,
  • तगिं च्यागू  :-   कोभिड -१९ नापं दम ल्वय्या कारण व बचे जुइगु उपाय ,योग  : आसन ,प्राणायाम ,ध्यान (विपश्यना )

 

तगिं म्हसीका
छगू १.मास्टर जगतसुन्दर मल्ल
२.चन्द्रमान मास्के
३.संगीना बैद्य
निगू १.दुर्गालाल श्रेष्ठ
२.अमर चित्रकार,
३.बैकुण्ठ मानन्धर
४.चन्द्रकान्ता जोशी
स्वंगू १.चित्तधर ‘हदय’
२.मोतिलक्ष्मी उपासिका
३.सिद्धिचरण श्रेष्ठ
४.भुगुराम श्रेष्ठ 
प्यंगू १.शंखधर साख्वा:
२.धुस्वाँ सायूमि
३.नारायण गोपाल गुरुवाचार्य
४.धम्मवती गुरुमा
५.कृष्णभाइ महर्जन
न्यागू

१.सत्यमोहन जोशी
२.शुक्रराज शास्त्री
३.माणिकमान चित्रकार
४.मदनकृष्ण श्रेष्ठ
५.विद्यावती कंसाकार

खुगू

१.सिद्धिदास अमात्य,
२.बुद्ध सायमि
३.ऋद्धि लक्ष्मी मल्ल
४.महेन्द्र मल्ल
५.गंगालाल श्रेष्ठ
६.दयावीर सिंह कंसाकार

न्ह्यगू

१.धर्मादित्य धर्माचार्य
२.पद्मरत्न तुलाधर
३.धर्मभक्त माथेमा,
४.सिद्धिमुनि शाक्य,
५.सिलु सिंह 
६.प्रेम बहादुर कसा:

च्यागू .निष्ठानन्द वज्राचार्य
२.प्रा.डा.चन्दा वज्राचार्य,
३.चिनीकाजी ताम्राकार, 
४.सिद्धिनरसिंह मल्ल,
५.जगतप्रकाश मल्ल
६.केशव उदास
  • तगिं छगू     :-  नेपाल लिपिं क ख ग ……ञ तक च्वयेगु 
  • तगिं निगू     :- नेपाल लिपिं ट ठ निसें….ज्ञ तक च्वयेगु 
  • तगिं स्वंगू    :-  नेपाल लिपिं क का …….कं क: याना: च छ ….ञ तक च्वयेगु 
  • तगिं प्यंगू    :-   नेपाल लिपिं अ आ…..अं अ: याना: ज्ञ तक च्वयेगु 
  • तगिं न्यागू   :-  नेपाल लिपिं थ:गु म्हसीका च्वयेगु  
  • तगिं खुगू     :-  नेपाल लिपिं चिना आख: छ्यला: खँ छधी च्वयेगु 
  • तगिं न्ह्यगू    :-  रञ्जना लिपिं मा आख:, बा आख:,झ्व:आख: व चिना आख: 
  • तगिं च्यागू   :-  रञ्जना लिपिं बाह्रखरी नापं खँग्व: व खँपु च्वयेगु 
Spread the love

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *