रत्न प्रसाद अनामणि श्रेष्ठ
काभ्रे जिल्लाया पुलांगु बस्ति नेवा: बस्ति मध्यय् उग्रचण्डी नाला नं छगू खः | थौंयागु नालाबस्तियात सत्ययुगय् नागिरीपुर धाइगु खः। थ्व थाय् किराँत व लिच्छवीकालय् नालाङ्गग्राम अथेहे मल्लकालय् नाला देय् व शाहकालय् वया नालाया नाम॑ म्हसीका च्वंगु दु। नालाय् नेपा:देय् या प्यम्ह करुणामय् मध्ये छम्ह नालाय् नाला करुणामय (श्री सृष्टिकान्त लोकेश्वर) बिराजमान जुयाच्व॑गु दु । मेगु स्वम्ह करुणामय जनबहालया जनबहा:द्यः (आर्यावलोकितेश्वर), चोभारय् आदिनाथ चोभार (श्रीकच्छर्पण लोकेश्वर) व बुंगय बुंगद्यः (श्री रक्तार्यावलोकितेश्वर) खः ।
अथेहे प्यम्ह भगवती काय्बलय् श्री नक्साल भगवती, श्री शोभा भगवती, पलाञ्चोक भगवती व नाला भगवती मध्ये छम्ह उग्रचण्डी नाला भगवति न॑ थ्वहे थासय् दु। नेपालय् छगूयां छगू युधिष्ठीरया मूर्ति न॑ थन दु। अथेहे यँय् दुगु पशुपति: थें च्वंक पशुपतिया मूर्ति नं थन दु। थ्व दक्व स्वय्बलय् थ्व थाय् धार्मिक व प्राचीन ऐतिहासिक थाय् खः धाय् फै। .
बौद्ध धर्म ग्रन्थय् धयातःकथं ३६० लोकेश्वर करुणामय दु। थ्व दक्व लोकेश्वरपिन्स न्हियान्हिथ॑ थःपिनिगु शक्तिं झीगु देय् रक्षा ‘यानाच्वंगु दु। थुपिं दक्व लोकेश्वर मध्य प्यम्ह मुख्य खः। थुपिं प्यम्ह मध्य न॑ मुख्यम्ह श्री सृष्टिकान्त लोकेश्वर (करुणामय) मानय् यानातः:गु दु। श्रृष्टिकान्त लोकेश्वरं थ्व जगतया फक्क॑ देवदेवी लगायत पृथ्वीयात श्रृष्टि यानातःगु धाइ ।
न्ह्याबलें हे होली पून्हिया कन्हय् खुन्हु करुणामयया न्हवं याइ । होली पुन्हि खुनु करुणामयया मूर्ति तन्त्र साधना याना: जीवन्यास लिकाइ । अले आसन लिकाना कलशय् प्रतिस्थापना याइ ।
पुन्हिया कन्हय् खुन्हु पून्यमाता तीर्थं नीलः हयाः देगःया न्ह्यःने च्वंगु चीधंगु पुखूया दथुइ दुगु सिलामण्डपय् पदमासनय् विराजमान याका: प्यकुनय् तयातःगु लीया घलय् तयात:गु पञ्चामृतं न्हवं याकि । थ्व ज्याझ्व: बुंगमतिइ च्वंपिं पांजुपिन्सं याइगु खः । अथेला वर्षया न्हय्न्हु थःगु विधिविधान अनुसार पुजा याय्गु इमिगु हक लगे जू धाइ। न्हवं स्वय्त येँ, यल, ख्वप व काभ्रे जिल्लाया भक्तजनपिन्स ब्वति काइ। न्हवं नाला करुणामय बाहेक मेपिं करुणामयपिन्त नं थीथी इलय् याकी | न्हवंया कन्हय् खुनु (द्वितीया) मूर्ति रंगं छाय्पीगु ज्या याइ । गुकियात लंपुलिं छाय्गु धाइ । थ्व दिनय् जनबहा: द्यःयाथाय् च्वंपिं गुरुजुपिं वया: थ्व ज्या सिधेकिइ । अले पाञ्जुपिन्सं करुणामय्यात दसकर्म याय्या निंतिं माःगु ज्वलं तयार याइ । तृतियाया दिनय् मूर्ति प्राणप्रतिष्ठा याना: दशकर्म विधिं पूजा याइ । थ्व इलय् अनच्वंपिं स्थानियबासिन्दापिनि मस्तय्त इही याइ | करुणामय्यात मिजंमिसा निम्हेसिगु नं विधि याइ गथेकि कय्तापुजा (ब्रतब्रन्ध), इही (बेलबिबाह), बाह्राः तय्गु (गुफा राख्ने) ।
पुजाया अन्तिम दिनय् पञ्चदान बिइ सिधय्काः बुंगया पाञ्जु, पुरोहित, येँ व नालाया गुथियार, नालाया पुजारी बज्राचार्यपिं दक्व जाना: मूर्तियात रथय् तया: जात्रा याइ। थ्व जात्राय् नेवाःतय् थीथी बाजं, भजन खल: नापनापं लाखाैं भक्तजनपिं जाना: नालाया करुणामय् थासं मेच्छे त्वा:, इपा त्वा:, गँस त्वा:, लगन त्वाः, यापा त्वा:, टूपिचा त्वा: जुया: हाकनं करुणामय देगलय् हया: जात्रा सिधयकी । थुबलय नालाय् च्वंपि स्थानीय बासिन्दापिन्सं भव्यरुपं पुजा याइ ।
जात्रा सिधय्का मूल गेटय् तयाः विधिपूर्वकं मूलआर्चायं पुजा याना: थाकुली नकिनं लसकुस याना: दुत यकिं सा कलसय् स्वना तःगु लः छाना: लोकेश्वरयात आशनय् विराजमान याकि । थथे याना: दच्छिया लागि द्य:यात देगलय् सुरक्षा याना: नित्य पुजा आजा तइ।
प्यम्ह करूणामयया बाखँ
पिकाकःकरूणामय धर्मपासा खलः
न्हापा छगू इलय बन्देपुर (भ्वत), बनेपा धयागु देशया पिने नागिरी धयागु देश छगू दु। व देशय् दीर्घरथ धयाम्ह जुजु व वया रानी शुभलक्ष्मी धयाम्ह दयाच्वन । दीर्घरथ जुजुं दशाकुशल पाप कर्म जक चलये याना: न्याय नीति त्वःताः प्रजापिन्त बिचाः यानामच्वंगुलिं उगु देशय थःथवय् ल्वापु जुया: अनेक प्रकारया विघ्न उपद्रव जुया: इलय् ब्यलय् वा मवया: दुर्भिक्ष जुया: उगु नागिरी देशय् च्वंपिं सकल प्रजापिनि नयेत्वने मखनाः झिनिदँतक दुःख कष्ट नयाच्वन ।
थथे जुयाः च्वंसा नं दीर्घरथ जुजुं छुं हे बिचाः मयासे थः जक साक्क भिंक नया: लाय्कुली च्वनाः सुखभोग यानाच्वन । थुकथं नागिरी देशवासीपिंसं तसक॑ दुःख कष्ट नयाच्वंगु सुखावती भुवनय् बिज्यानाच्व॑म्ह श्री करुणामयं सीकाः खंका बिज्याना: इमि उपरय् तसकं करुणा उत्पति याना: थःगु समाधि योगपाखें नागिरी देशय् झिनिदँतक वामगाना: सुक्खा जुयाच्वंगु देशय् जलवृष्टि याना: सुर्भिक्ष यानाविल । थुलि जुयेव उगु देशया सकल प्रजापिनि नयेगु त्वनेगु दया: रोग आदि नं शान्ति जुया: सुर्भिक्ष जुया वल । थुलि जुइके धुंसेलि श्री करुणामयं थः भक्त जुयाच्व॑म्ह सुधर्मदेवीयात आज्ञा जुल – है सुधर्मदेवी ! छ जम्बुद्धीपय् नागिरी धयागु देशय् वना: धर्महीन जुयाच्व॑पिं दीर्घरथ आदि अनच्वंपिं सकल प्रजापिन्त नं जिगु अष्टमी ब्रत चले याका: धर्म प्रचार याना वा धका: श्री करुणामयया आज्ञा न्यना: सुधर्मदेवीं गुरुवा वचं शिलय् तया: याकनं हे नागिरी देशय थ्यंक: वल । आः गथे या:सा थ्व देशया जुजु कामभोगय् तच्वकं हे भुलय् जुयाच्वंम्ह धका: सीका: नागिरी देशया छगू पीठया सिथय् च्वनाः अत्यन्त बांलाम्ह स्वयेव है सकल लोक मोह जुइगु मिसाया रुप कया: अने अनेकथं धर्म कथाया म्ये हाला: म्येयागु खँ नं बांलाक सकल लोकपिंत थुइकाः कारण ब्यूम्ह सूत्रया खँ कनाच्वन । थथे मनोरञ्जन . जुइका: धर्म कथा कनाच्वंगुलिं नागिरी देशया जनता फुक हे अन वया: धर्म कथा न्यनाच्वन | थथे थःगु धर्म कथास रस यानाः न्यनाच्वंपिं सकल नागिरी देशया जनतातय्त त्रिरत्नया नां कायेका: अष्टमी ब्रतया महिमा कनाच्वन ।
थनलि नागिरी देशया जनतातसें थ्व खँ झी जुजुयात कंवन धा:सा झी जुजु मिसाम्ह जुयाच्वंगुलिं थ्वयात बाखं न्यना: धर्मय् च्वनी झीत न॑ छुं मान बी – धका: सकल लोकपिं लायकुली वना: दीर्घरथ जुजुयात बाखं कंगु हालखबर फुकं बिन्ति या: वन। व खँ न्यना: दीर्घरथ जुजुं मिसातसें बाखं कंगु न्यं वने मत्य: जि वये मखु धका झन लाय्कुया दुने क्वथाय् थ्यंक सुलाच्वन । थ्व फुक खँ सुधर्म देवीं सिया: आः थ्व जुजु बाखं न्यं वइ मखुत गथे या:सा थ्व जुजुयात लायकुलिं पिकाये फइ बिना लायकुलिं पिकया: धर्म उपदेशया खँ मकंक॑ थ्व जुजुं धर्म याइमखुत धका: मनं विचाः याना: उगु पीठ त्वःता: जंगलय् वना: श्री करुणामय लुमंका आ: थथे च्वने मजिल धका: अत्यन्त बांलाम्ह तुयूम्ह सलया रुप कया: बांलाःगु काथि नापं थःगु म्हय् तया: जंगलं पिहां वया: नागिरी देशय् चा:चाः हिलाच्वन । थ्व खना: देशवासी प्रजातसें नं आश्चर्य जुया: सलया ल्यल्यू लाय्कू वन। उबलय् दीर्घरथ जुजु झ्यालं क्वस्वया: च्वंगु पाःलाना: सलजक खनेवं सलयात गया: देशय् चाःह्यू वनेगु मनय् तया: लायकुलिं पिहां वया: सलयागु लगाम ज्वंबलय् सल सुम्क च्वनाः बिसेंलि दीर्घरथ जुजु सलया म्हय् च्वनाः लगाम ज्वना: चा:ह्यू वन | सल नं खः थें च्वंक विस्तारं व जुजुयागु दे सकभन॑ बुलुहुं चा:हुइका: भतिचा तापाक थ्यँसेंलि आकाश मार्गं ब्वयेका यंका: तापालय थ्यंक देवरथ धयागु तीर्थया लिक्कच्वंगु ख्यः छगुली त्वःताः सलया रुप न॑ त्वःताः थःगु हे स्वरुप जुया: तुरुन्त सुखावती भुवनय् वना: श्री करुणामययात थुगु खँ विस्तारं विन्ति यात। थ्व खँ न्यना: श्री करुणामयं आज्ञा जुल – हे सुधर्म देवी आ: छं पंचोपचार आदि अष्टमी ब्रंतया ज्वलं माक्व ज्वना: अप्सरापिं न॑ ब्वना यंका: छ हे गुरु जुया व दीर्घरथ जुजुयात अष्टमि ब्रत याना: क्यना: व जुजुयात नं धर्मय तया: वा धका: श्री करुणामयया आज्ञा न्यनाः सुधर्म देवीं नाना प्रकारया पूजाज्वलं अष्मी ब्रतया ज्वलं न माक्व ज्वना: झिनिम्ह अप्सरापिं मुंका देवरथ तीर्थय् वया: थःतुं गुरु जुया: अपसरापिन्त अष्टमी ब्रत याका: श्री करुणामय महात्म्य कनाच्वन । उगु बखतय् दीर्घरथ जुजु घोर जंगलय् दर्थुइच्चंगू ख्यलय थः याकःचा जक जुया: अन वने थन वने मसिया: लः त्वने धका: लः माःवंबलय् व हे देवतीर्थय् थ्यन । तीर्थयागु लः इच्छापूर्ण जुइक त्वनाः छचा:खेरं॑ मिखा ब्वया स्व:बलय् अपसरागर्णपिं छथ्वः मुना: ब्रत दनाच्वंगु खना: आश्चर्य जुयाच्वन । अपसरागणपिंसं व जुजुयात स्वया: सःताः धाल – है मानव, थुज्वःगु सुं मदगु वनय् गन वनेत वयागु, छंगु नां छु, गन देशयाम्ह धका: फुक खँ न्यँसेंलि दीर्घरथ जुजुं धाल – हे देवीगणपिं, जि नागिरी देशया जुजु खः, जित: सल छम्हसिनं चा:हुइके हया: थन थ्यंका: त्वःता थकल, आ: जि थःगु देशय् वनेगु दीशा हे मलुयाः, गन वने गन वने जुया: लः त्वने प्याय्चाया: थन वयागु खः, जिगु भाग्य छ:पिं थेंज्या:पिं देवीया दर्शन दत । आम छपपिंसं सु ईश्वरयागु छु ब्रत दनागु आम ब्रतया . महिमा छ धका: जुजुं न्यसेंलि अपसरापिसं दीर्घरथ जुजुयात धाल, – हैं महाराज दीर्घरथ, जिपिं ला स्वर्गलोकया अपसरापिं ख:, जिमिसं ब्रत मध्येय तःधंगु अमोघपाशयागु व्रत यानाच्वनागु खः धका: अपसरातसें धासेंलिं हानं सुधर्मदिवीं आज्ञा जुल – हे राजन छलपोलया थ्व ब्रत दनेगु इच्छा दत धाःसा थःगु हे नागिरी देशय् पुण्यमाता धयागु तीर्थ दु उगु तीर्थय् च्वना: थुगु ब्रत दना दिसँ, जिं माःगु तक ज्वलं कना: याका बिये धकाः : देवीं धाःगु खँ न्यना: दीर्घरथ जुजुं विन्ति यात – हे देवी आ: जिं थःगु देशय् वनेगु लँ हे मसिल, गथे वनेगु गन॑ वनेगु धकाः धासेंलि सुधर्मदेवीं छपिसं छुं धन्दा कया बिज्याये म्वा: जिं छपिनिगु देशया राजकुलय् थ्यंक तयाबी, भतिचा लना: बिज्याहू, थ्व अष्टमी ब्रत सिधयेका: जिपिं निम्ह छःपिनिगु देशये वय् धका: अपसरापिन्त ब्रत सम्पूर्ण याका: इमित स्वर्ग भुवनय् व्छ्या: सुधर्मदेवीया ऋद्धिवलं जुजुयात आकाश मार्गं ब्वयेका यंका: नागिरी देशया ध्वाकापिने थ्यंके हल । थ्व खना: जुजु विस्मय जुया: मन्त्रीपिन्त खबर बीके व्छसेंलि राजपरिवारपिं सकलें मुना: सिंदूर जात्रा यानाः लायकुली दुत यंका: कुशल वार्ता यानाच्वन । दीर्घरथ जुजुं थःत सल॑ ब्वयेका यंकूगु खँसेंलि जंगलयागु खँ दक्वं कना: आनन्दं च्वँच्वन ।
थनंलि दीघरथ जुजुं अष्टमी ब्रत यायेगु इच्छा याना: सुधर्मदेवी गुरुमां नाप सल्लाह याना: माःमाःगु ज्वलं फुक ता:लाका नागिरी देशया प्रजापिं न॑ मुंका: अष्टमी ब्रतयागु ज्या यात। सुधरमदेवीं जुजु प्रमुखं सकल प्रजापिन्त नं अष्टमी व्रत याये धका: मुनाच्वंगु खना: आः थुमित न्हापां ब्रत यायेत नियम कने माल धका: सकल जुजु रानी प्रजापिनिगु ख्वा: स्वया: आज्ञा जुल-भो महाराज, प्रंजागणपिं थुगु ब्रत यायेत न्हापां दशाकुशल धयागु झिगू पाप त्व:ताः अष्टशील धयागु च्यागू शीलय च्वना: आर्यष्टांग मार्गय् च्वनाः थ्व अष्टमी ब्रत यायेमा: धका: व्रतयागु नियम फुक कना: पुण्यमाता तीर्थय् जुजु नापं सकलयात स्तुति स्नान याकाः त्रिरत्नया शरणय् तया: श्री अमोघपाश लोकेश्वरया अष्टमी व्रत झिनिन्हु यंकं सकसितं एकचित्त याका: धर्म व्रत याकाच्वन । थथे धर्म याःगुलिं अमरावति स्वर्गं भुवनया इन्द्रयागु सिंहासन कम्प जुयावन | व खना इन्द्रं विचा: यानाः स्व:बलय पुण्यमाता तीर्थय् जुजु नापं सकल प्रजापिसं एकचित्त याना: व्रत यानाच्वंगुलिं जिगु सिंहासन है कम्प जुयावल, आः थुमिगु ब्रत धर्म भंग याना: स्यंक: मवंसे मजिल धका: देवराज इन्द्र च्यापा ल्हा: जुयाः निज॑निया हथियार ज्वना: देवलोक सबलें मुंका: पुण्यमाता तीर्थय् वया: रण संग्राम यायेथें भयंकर रुपं मार वया: ब्रत विध्न यायेत तयार जूबलय् सुधर्मदेवीं श्री करुणामय लुमंका: झिंच्यापा ल्हा: दुम्ह साक्षात भगवतीया रुप धारण याना: इन्द्रादि सकल देव लोकपिन्त ख्याना: बिसिके व्छत । सुधर्म देवीया थुगु चमत्कार खनाः जुजु आदि सकल प्रजागणपिसं धन्य धन्य सुधर्मदेवी जि सकलयात रक्षा यायेगु कारणय् साक्षात भगवतीया रुप कया: बिज्यात धका: बारंवार नमस्कार यानाः: जुजुं हान॑ विन्ति यात है भगवती, छलपोल आः. सदां थ्व हे नागिरी देशय बिज्याना: जिपिं सकस्यां भय मदयेकीम्ह जुया बिज्याहु, छलपोलयात माःगु विधिं छुलपोलयात जिमिसं सदां पुजाभाव याये । थथे जुजुया विन्ति भाव न्यनाः भगवतीया आज्ञा जुल- है राजा जिगु भाव छिमिसं थन सदां यायेगु इच्छा दुसा जिगु तेज पिकया: थन तग्वःगु ल्वहं छगलय त्वःता थके । थ्वयात जि हे धका: भाव याना: मन्दिर दयेका: सेवा याना च्वँ धका: धाःगु श्री भगवतीया आज्ञा न्यना: दीर्घरेथ जुजुं हान॑ विन्ति यात-हे देवी अथे जूसा आ: छलपोल न्हापायागु हे मूर्ति जुयाः जिमित दर्शन बिया बिज्याहुं धका: जुजुया विन्ति न्यनाः भगवतीं आज्ञा जुल- हे राजन दीर्घरथ, आ: जिगु न्हापाया मूर्ति दर्शन यायेत जि गुरु श्री आर्य्यावलोकितेश्वर सकल लोक व पापीपिन्त नं उद्धार यायेत तुय्वर्ण निपा ल्हा: दुम्ह जुया: थन बिज्याइ तिनि | आ: थ्व छलपोलया जीवनया इलय जुइ फइ मखुत | थन किराती जुजुया प्रजात जुया वसेंलि बुंगमती देशय् बिज्याना च्व॑म्ह करुणामय खुया हया: थुगु लूपुं उत्तरपाखे यंकीबलय् थन थ्यनेव थनं यंके मफया: थ्व हे पुण्यमाता तीर्थ तीर्थय् क्वफाना थकी । उगु बखतय् सकल लोकंपिं जाना: थ्व: पुण्यमाता तीर्थ श्री करुणामय थकया: मन्दिर दयेका: थन स्थापना याइ । उबलय् सकल दुष्ट जनपिन्त नास यायेत जि थुगु थासय ल्वहँतय प्रवेश जुया: भवगती धका: प्रसिद्ध जुइ । अले थुगु मूर्ति थुगु देशय् मन्दिर दयेका: स्थापना याइ । हे राजन दीर्घरथ, छन्त रक्षा, यायेत जि सुखावती भुवनं वयाम्ह खः, छं धन्दा कायेमते, छ उद्धार जुइम्ह जुल । आः छ॑ थुम्ह श्री आर्य्यावलोकितेश्वरया अष्टमी व्रत गबलें हे त्वःते दइमखु । छंगु देशय् सुर्भिक्ष जुया वइ धका: आशीर्वाद बिया: भगवती रुपी सुधर्मदेवी सुखावती भुवनय् वना: श्री करुणामययात फुक खँ बिन्ति यानाच्वन ।
थनंलि दीर्घरथ जुजुं अष्टमी ब्रत यानाच्व॑च्वं काल वयेव श्री करणामयं स्वांयागु विमान क्वत व्छया हया: राजपरिवार सकलें विमानय् तया: तुषिता भुवनय् थत यंकल ।
गुलिछिं काल वंसेंलि कलियुगया इलय् किराती जुजु थन राज्य यानाच्वंबलय् उम्ह जुजुं बुंगद्यःयात साधन याना: वासुकि नाग समेत साधन याना: उत्तरपाखे यंके धका: थुगु लँपुइ हया: पुण्य तीर्थ थ्यंबलय् आकाशये तसक॑ सुपाँय् वया: वा फय् वया: तसकं खुसिबा: वसेंलि श्री करुणामय् बुंगद्यः अनं यंके मफया: खुसी वांछवया साधकत बिसिवन । थनंलि बुंगदेशय् बुंगद्यः मदुसेलि पाँजुपिन्त म्हगसय् खन -हे पाँजुपिं जितः साधकपिसं यंका: पुण्यमाता तीर्थय् वांव्छया थकंल, जि च्वनाथाय् ल: कीत आपालं बुयांच्वंगु दु। जितः छिमिसं थका: वा। थथे म्हगसय् खन । बन्दिपुरया जुजुयात नं नागिरी देशया चन्द्रपाल धयाम्ह द्यःलायात नं थथे हे म्हगसय् खन । थुकथं स्वखलःसितं नं अथे अथे हे म्हगसय् खंगुलिं स्वंगुलिं थरं च्वना: सल्लाह याना:फुपिसं फुफुगु ग्वाहालि यत्न यात नं श्री करुणामय व खुसिं थत हये मफया: आरिखय् चन्द्रपाल धयाम्ह द्यःलां पथं वाला: जालं क्यंका: पुण्यमाता तीर्थं थकया: स्वबलय् च्वापु्थें तुयू वर्ण जुया: जटा मुकटं पुया: देपा ल्हापिं पलेस्वां ज्वना: जव ल्हातिं वरद मुद्रा क्यना: बिज्यानाच्व॑म्ह अत्यन्त बांलाःगुलिं स्वस्वं स्वये मगा:गु रुप जुयाच्व॑म्ह श्री करुणामयया दर्शन सकसितं लात ।
थनंलि स्वंगू देशया जुजु, प्रजापिं मुना: थुगु थासय् अनेक विधि विधान याना: शास्त्रोत्र वमोजिम देगः दयेका: माक्व ज्वलं तया: अनेक जात्रा उत्सव यानाः श्री करुणामय देग: स्थापना याना: प्रतिष्ठा कर्म नापं यानाः सकल लोकपिसं नागिरी करुणामय धकाः नां छुना: सेवा यानाच्वन ।