घःपूजा
च्वमि – प्रा सुवर्ण शाक्य
घःया सामान्य अर्थ ल:थल ख:। स्वनिगलय् घःया छ्यलाबुला तसकं पुलांगु ख:। घःया विशेष रूप “कलश” धाइ । “कलश” धैगु व्यापकताया प्रतीक खः । घः न्हय्गु समुद्रया रूपकथं खः । मनूया आयुसाधना याइगु आयुर्वेदकथंया द्यः धन्वन्तरी (बौद्धतय् अपरिमिता) या अमृतघः धैगु हे “कलश” खः । देवीपिं अप्वःयानाः कलशय् दुबिकी गथे अन्नपूर्णा, तलेजू, गुहयेश्वरी, लक्ष्मी व बसुन्धरा आदि । मोहनिया न:ला स्वनेगु (घटस्थापना) ला नेपा:या तन्त्रया विशेषता हे थें जुयाः च्वंच्वंगु दु। द्यःप्रतिस्था व देखा आदि पूजा विधिइ कलशया लखं अभिषेक बीगु याइ ।
मनूतसें थ:पिनि आराध्यद्य:यात अभिषेक बियाः आह्वान व साधना यायेया लागी “कलश” पूजा याइगु खः । आराध्यद्यःया मन्त्र ब्वनाः, जप यानाः आराध्यद्यः कलशय् दुबीगुकथं उकीयात पूजा वन्दना आदि याइगु खः ।
नेपालय तन्त्रशास्त्रया लिधंसाय् उकीयागु हे माध्यमं राज्यशासन चलय् याःगुया दसि यक्वं दु। नेपाली संस्कतियात दुवालेबलय् थुगु खँया पुष्टि जूवै। राष्ट्रया रक्षाया लागी थाय्थासय् किल्ला स्वनाः अन शक्तिया रूपयात स्वनातःगु दु । थुकीया फलस्वरूप शक्तिरूपिणी देवीपितिगु पूजा जुयाच्वंगु दु । येँ देसय् नं देय्या सुरक्षाया लागी राज्यया थीथी भागयात क्षेत्रक्षेत्रया रूपय् तया: घः स्वनातःगु खनेदु। घः द्यःया प्रतीक जूगु जूगुलिं द्यःया गुगुंकथंया प्रतिमा मदुसां द्य:या भावय् “घः” अर्थात् कलश हे भावनाया ज्या खँ पूवंकाः वैच्वंगु दु । थुज्वःगु हे खँया झ्वलय् येँदेय्या मूलमूलगु थाय्त गुगु थाैंया शहरी नुग:चु हे जुयाच्वंगु त्वा:त्वालय् धर्मसंस्कृतिया प्रतिरूपकथं थुजाःगु घःत दु। राज्यया सुरक्षाया दृष्टिं थुजा:गु ऐतिहासिक घःत किल्लाया रूपय् जुयाच्वंगु दु । थुज्व:गु बस्तुयात श्रद्धापूर्वक पूजा सम्मान यायेगु या:गुलिं सुनां धर्मयात कःघाई वैत धर्म रक्षा याइ धैगु अवधारणा चरितार्थ यायेभनं जुयाच्वंगु दु ।
थुकथं थन यँदेसय् दैच्वंगु थीथी घःत अप्व:याना: छ्गू हे प्रकतियागु उथेंउथेंकथंया जुयाच्वंगु दु। रागं मकीगु पलेस्वांबुट्टा दैच्वंगुसिबाय् थुकी मेमेगु गुगुं अलंकार खनेमदु । थुगु घःत आर्यावर्त धैतःगु जम्बुद्वीपया भावनाकथं स्यल्ला:गु व ग्वल्ला:गु आकारय् दु ।अले गान्धारकलाकथं यच्चुसे व चिल्लो जुयाः पिचुसे च्वंच्वंगु दु। कलाया गान्धारशैली लिच्छ्वी कालनिसेंया परम्पराकथं न्ह्यानावैच्वंगु दु । पलेस्वां सहित दुगु थज्व:गु प्रस्तरकलाया मूर्तित नेपालय् प्यंगूगु शताब्दिनिसें न्हयानाव:गु खः । लिच्छ्वीकालय् थीथी गांया थीथी समूहयात प्रशासनिक तहया रूपय् तगु खँग्व: छ्यलीगु ख: । “तल” या अर्थ “टोल” खः । थथे व्यवस्थित कथं लानाच्वंगुलिं थ्व थीथी घःयात शहर स्थापना जूगु स्मारक धकाः नं धायेगु याः । लिच्छवीकाल शहरया स्थापनाया ई व विकासया ई खः।
लिच्छवीकालया अन्त्य व मल्लकालया सुरूपाखे थन वा मवयाः हाहाकार जूबलय् उकीया निवारणया लागी शान्तिघटया रूपय् श्रीघ:या स्थापना याःगु धका: धैतःगु दु । नवघटया रूपय् “न:घ:” व न्हूगुकथं “न्हुघ:” अले वसिबें न्ह्यःयागु विगत अथवा न्हापायागु धैकथं “वंधः” धकाः स्थापित जूगु खनेदु । “किलाघ:” सायद किल्लाघः हे खः ला धैथे च्वं। मेगु छ्घः “त्यंघः” त्यंग: त्वालय् लानाच्वंगु धैतःगु दु। थौंकन्हय् उगु थासय् गुगुं घः खनेमदु अले उगु घः गुबलेनिसें तनावंगु खः घैगु खँ नं थथे हे धकाः धाये थाकुयाच्वंगु दु । थुपिं घःत गुकथं संभार जुया: ल्यनाच्वन धैगु विषयय् गनं गनं लिपा तैतःगु ल्वहंपौत नं लुयावःगु दु ।
मूर्तिकलाया विकास ज्वीन्ह्यः “कलश” छगूकथंया सभ्यताया प्रतीक ज्वीधुंकूगु ज्वीमाः । अष्टसंगलमध्यय्या मुख्यणु मंगल धकाः “कलश” यात मानय् याइगु खः । खास यानाः तान्त्रिक पूजाआजाय् अष्टमंगल छ्यलावयाच्वंगु दु । थुज्वःगु हे मंगलया खँया लिधंसाय् देग: व द्यःछँया गजुलिइ कलशया आकार स्थापित यानातःगु दु ।
श्रद्धा व सद्भावनां झूचाःगु नेपाली मानसिकता कल्याणया लँपुइ न्ह्यब्वानाः पूजा आजाय् लगय् जुयाच्वनीगु खः । उर्वरा भूमिइ बुयावःगु अन्त व फलफूल थें याःगु पवित्रगु सभ्यता व सम्पदा कःघाता तयेगुली नेपा:मि उकीसनं नेवाःत सदां न्ह्यःने लाः । थ्वहे नेवाःपनया पहिचानकथं इतिहास क्वबियाच्वंगु पुलांगु सांस्कृतिक घःया संरक्षण जुयाच्वनेमा धैभनं “घः” स्थापित जुयाच्वंगु थासय् वनाः घःपुजा वनेगु ग्वसा गया: नेवाः सांस्कृतिक पुचलं घःपुजा न्यायेकूगु दु ।
घः पूजाया रूट
१.किलाघः
२.वघंः
३.न्हुघः
४.त्यंघः
५.श्रीघः
६.नःघः
