रत्नकाजी महर्जन
तिकिझ्या: वा:पौ:
स्वनिग:या उत्तरय् च्वंगु गुँ सिपूच्व धार्मिक स्थलं जा:गु थाय् ख: .। शिवपुरी राष्ट्रिय निकुञ्ज ध:का संरक्षित जुयाच्वंगु थुगु लागाय् न्याग:मणि ,शिवपुरी ,बुढानिलकण्ठ ,गोकर्ण ,सुन्दरीजललिसेंया महत्वपूर्ण थाय्त दु ।
थुपिं मध्ये छगू अतिकं हे धार्मिक महत्वं जा:गु थाय् ख: कागेश्वरी । क्वखं दा:गु व क्व:खिं कया: जुइगु अनिष्टं बचय् जुइगु नितिं थन भक्तजनपिं मुनिगु ख: । क्वखं दाया:जुइगु अनिष्टं बचे याइगु जुगुलिं हे थुम्ह द्य:यात कागेश्वर धा:गु ख: धइगु जनविश्वास दु ।
थन कगेश्वर महाद्य: उत्पति जूगु सम्बन्धय् थीथी न्यंकंबाखंत दु । छगू न्यंकं बाखं कथं महाद्य: कैलाशं तने धुंका: ब्रम्ह्मा ,बिष्णु ,इन्द्र व पार्वती महाद्य:यात मालेत वंगु इलय् थन हे च्वना: क्वखं सुचं ब्यूगु ख: ।
क्वखं ब्यूगु सुचंया लिधंसाये महाद्य: लूगुलिं थ्व थाय्यात कागेश्वर धा:गु धइगु अनयापिनी धापु दु ।
थथेहे लिच्छवीकाल थनया ल्वहँतय् छम्ह सा वया: न्हिथं दुरु छाइगु व मेम्ह सां कागेश्वरी ज:ख: दुरु छाइगु यानाच्वन । व दुरु क्वखं हया: तग्व:गु ल्वहँत्तय् छाय्गु यासेंलि थ्व देवस्थल ख: धका: कागेश्वर महाद्य: स्वंगु ख: ।
उगु थासय् न्हापा लुंयाम्ह हे क्व: दय्का: तयात:गु ख:सा थौंकन्हय् व तने धुंकल । उगु थासय् आ: लीया क्व: तयात:गु दु । देगलय् न्हिथंया पुजा न्ह्याकेत लिच्छवीकालनिसें हे स्वस:-प्यस: पी जग्गा गुथिकथं तयात:गु द:सां नं व जग्गा आ: मदय् धुंकल । थौंकन्हय् देग:या छुं हे आयस्ता मदु ।
कागेश्वरी गुथिया नांमय् ल्यं दुगु छुं जग्गा नं रैकर जुइगु प्रक्रियाय् दु । थनंलिपा देगलय् नियमित पूजा न्ह्याकेत समस्या जुयाच्वंगु स्थानीय पुजारीया धापू दु । धार्मिक,ऐतिहासिक, पर्यटकींय र पौराणिक दृष्टि महत्वपूर्ण थ्व देग:या संरक्षण याय्त सरकारं उचित ग्वाहालि याय् मा:गु स्थानीय माग दु ।
थ्व महाद्य:यात स्थानीय तामाङ समुंदायं थ: इष्टद्य: कथं हनावयाच्वंगु दु । तामाङ समुदायया धार्मिक विश्वासय् थ्व महाद्य:या उत्पत्ति सम्बन्धय् व्यागलं न्यंकँ बाखं दु । उकियाकथं परापूर्वकालय् थन च्वनीपिं निम्ह तामाङ बूढाबूढीपिंन्त बुँइ उब्जनी म्हो जुया: थाय् हिलेमा:गु समस्या वल ।
बूढाबूढी मेथाय् हे थाय् हिला: वनेत्यंबलय क्वखं ए बा मेथाय् वनेमते सा हया: लहिनादिसं धाल । अथे धासेंलि उमिसं सा लहित । बूढाबूढी लह्यूपिं साया दुरु सूगु थासं हे क्वखं दुरु यंका: ल्वहँतय् छाय्गु यासेंलि थ्व थासय् शक्ति दु . धका: कागेश्वर महाद्य: नां स्वना:पूजाआजा व दर्शन याइगु परम्परा न्ह्याकुगु बाखं दु ।
क्वखं यंलाथ्व अष्टमी खुनु दुरुपुइं यंका: तग्व:गु ल्वहँतय् छा:गुलिं थ्व हे दिं खुनु देग:लिक्कसं कागेश्वरी खुसिइ वया: म्व: ल्हुया: पुजाआजा या:सा क्वखं दा:गु व क्वया खिं क:गु अनिष्ट बचय् जुइगु धार्मिक विश्वास दु ।
क्वखं दाइगु मभिं धइगु जनविश्वास नेपा:या समाजय् ब्याप्त दु ।
थथे हे थुखुनु हे झिंच्यादं न्ह्य: पार्बती उत्पन्न जुसेंलि भक्तजनपिसं अन नं पूजा आजा याय्गु यानावयाच्वंगु दु ।
कामेश्वरीइ दंय्दसं र्देम्दस वइपिं भक्तजनपिनि ल्या: अप्वयावनाच्वंगु दु । थनया प्राकृतिक सौन्दर्यता नं तसकं न्ह्यइपुसेच्वन । कागेश्वर महाद्य:या देग:क्वाय् व च्वय् नं न्ह्यइपुगु क्वब्वालखं थन वइपिं सकसिया नुग: साली । अथेहे थनं खनेदुगु स्वनिग:या लू नं अतिकं हे नुग: सा: ।.
अथेहे सिलु व न्याग:पुखू दर्शन याना: वइपिं भक्तज़नपिसं थन वया: जल मछाल धा:सा उकिया फल मदइगु धार्मिक विश्वास दु । अथेहे बौद्ध धर्मावलम्बीपिसं धा:सा कागेश्वरी महाद्य:यात गुरु माने याना: झाँक्री जुइ न्ह्यापिं न्हुपिं स्यमिपिन्त थुखुनु हे कागेश्वर महाद्य:यात साक्षी तया: गुरुमन्त्र बीगु यानावयाच्वंगु दु । कायाष्टमी खुनु थ:गु बुइं स:गु क:नि छाय् हल धा’:सा क्वखं बुइंच्वंगु क:नि नइमखु धइगु विश्वास दु।
स्वनिग:या स्वंगुलिं जिल्लां जक मखु नक्वा:, सिन्धुपाल्चोक, काभ्रेपलाञ्चोक, रसुवा, धादिङ, मकवानपुर, दोलखा सिन्धुली, रामेछापलिसेंया थासं भक्तजनपिं थन वय्गु याइ ।
थुगु थाय् तसकं दुर्लभ थासय् ला:गुलिं उकिया हे प्रतिमूर्तिस्वरुप हनुमानध्वाखाय् नं कगेश्वर महाद्य: देग: स्वनात:गु दु । हनुमानध्वाखाय् नं कायाअष्टमी खुनु त:जिक मेला जुइ ।
कागेश्वरयात धार्मिक धामकथं हे विकास याय्गु यें क्षेत्र नं २ या सांसद रामेश्वर फूयांलं धयादीग दु । उगु थासय वंगु श्रावण ७ गते वि.पि. कोइराला व पुष्पलालया नं बुदिंयात नं राजनेतात कगेश्वरी धामय् धार्मिक वन दय्केगु अभियान न्हयाकूगु दु । उबले कागेश्वरी मनोहरा नपा १० वडाया नाय: मुकुन्द गजुरेलयात नं ब्वति. काय् का: न्ह्याकुगु दु । धार्मिक बन हे दय्केगु योजना दय्कात:गु दु ।थ्व थाय्या विकास याय्त अन्तर्राष्ट्रिय पशुपति परिपथ विकास याय्गु योजना दय्कात:गु दु । थ्व थाय्या विकास याय्त काशी, पशुपति ,उत्तरगया गोकर्नेश्वर , शिवपुरी, सुन्दरीमाइ, कागेश्चरी, बज्रयोगिनी, मणिचुद, राम जानकी मन्दिर गागल, नवतनधाम थुज्व:गु थाय स्वाना: अन्तर्राष्ट्रिय पशुपति परिपथ दय्केगु योजना दय्कूगु दु ।
तर थुगु थाय् धा:सा मनूत कायाष्टमी बाहेक मेमेगु इलय् उलि वय् वने यानाच्वंगु मदु । थथे जूगुलिं थ्व थाय् मनोरम थाय् व धार्मिक महत्व दुगु याय् जुया: नं मं दुगु इलय वनेगु थाय् कथं विकास जूगु मदुनि । थुकिया नितिं सांसद फुयालं काशीलिसे कागेश्वरीयात स्वाय्गु पशुपतिलिसे स्वाना: यंकेगु बिचा: तयादीगु दु ।
स्वस्थानी ब्रत कथाय् ३४ औं ज्योतिलिंङ्गया व्याख्या यानात:गु कागेश्वरीया हे ख: । सति देवीया न्हाय्पं कुतुं वना: कागेश्वरी जुल धइगु बाखं जिं न्यनागु दु ।
थथे हे बुद्ध बूगु देशय् नेपालय् अन्तराष्ट्रिय बुद्ध परिपथ दय्केगु जूगु दु । थुकिया नितिं लुम्बिनि, बौद्धगया, बोद्धनाथ, जामाचो , स्वयम्भू , मणिचुद, नवबुद्ध र अफगानस्तानया वामियानतक स्वाय्गु योजना सांसद फुयालं कनादीगु दु ।
थथे हे थ्व थाय्या विकास याय्त लोकतान्त्रिक सहिद उद्यान गागल धका: दय्काच्वंगु दु । अन सहिदपिनि स्मृतिइ प्रतिमा व राजनेतातय्गु प्रतिमा तइगु जूगु खनेदु । अथेहे द्व:छि किलोया . जनतांया छेंय् कवाड मुंका: क्व: दय्का: तय्गु योजना दुगु व कागेश्वर महाद्य: या न्हय:ने च्वंगु स्तम्भय् १५० र्किलोया अष्ट धातुया क्व: नं तइगु जूगु दु । टोखायापिनि सक्रियताय् जुयाच्वंगु निर्माण मोहनी न्हय: हे क्वचाइगु जूगु दु ।